Przewodnim hasłem kongresu jest „Dawna Rzeczpospolita: historia – pamięć – dziedzictwo".

Zamiarem organizatorów jest zebranie w jednym miejscu i czasie osób zainteresowanych zarówno samym fenomenem „Dawnej Rzeczypospolitej", jak i tym czym była i jak trwała pamięć o niej przez następne wieki oraz jakich konsekwencji i przejawów jej istnienia można dopatrzyć się zarówno w historii późniejszej Polski i Litwy, jak i pozostałych krajów, które kiedyś znalazły się w kręgu jej oddziaływania.

Podczas obrad uczestnicy pochylą się nad fenomenem nowożytnego państwa polskiego na tle powszechnym i spróbować odpowiedzieć m.in. na pytanie – na ile „Dawna Rzeczpospolita" była państwem unikalnym, a na ile jej dzieje były podobne do historii państw sąsiednich, czy też leżących w innych częściach Europy i świata. Ważnym punktem obrad będzie kwestia dziedzictwa „Dawnej Rzeczpospolitej" i jego obecności w świadomości narodów zamieszkujących jej terytorium – Białorusinów, Litwinów, Łotyszy, Niemców, Rosjan, Ukraińców, Żydów.

Kongres Zagranicznych Badaczy Dziejów Polski jest odbywającym się co pięć lat cyklicznym spotkaniem uczonych z całego świata, których zainteresowania badawcze, fascynacje ale i wiedza krytyczna jest związana z historią Polski.

Biorą w nim udział osoby z całego świata, które na co dzień w swych badaniach zajmują się nie tylko problematyką związaną z polską historią, ale również z jej kulturą, sztuką czy nauką. Dzięki temu Kongres umożliwia wymianę poglądów i nade wszystko dyskusję nad wieloma istotnymi zagadnieniami dotyczącymi dziejów Polski i jej dziedzictwa. Inną ideą, równie ważną , jest stworzenie płaszczyzny wymiany opinii zagranicznych badaczy ze środowiskiem historyków polskich działających w Polsce, nawiązywanie nowych relacji i kontaktów.