Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego oraz Biblioteka Jagiellońska zapraszają na promocję książki Jakuba Bohuszewicza "Od opętania do rytuału. Pojęcie i praktyka transu w kultach vodun i katolicyzmie". W dyskusji towarzyszącej promocji udział wezmą pracownicy naukowi Instytutu Religioznawstwa UJ: prof. Andrzej Szyjewski, dr hab. Małgorzata Sacha, dr Maciej Czeremski oraz autor.

"Przyczyną, dla której ‘opętanie’ wywołuje takie emocje, wydaje się fascynacja tym zjawiskiem. Według Vincenta Crapanzana cechuje ona cały zachodni krąg kulturowy, a jej korzenie sięgają V wieku p.n.e., kiedy to Eurypides napisał swoje Bachantki. W sztuce tej król Penteusz sprzeciwia się kultowi nowego boga, którego wyznawcy powoli, ale nieubłaganie zmierzają do Teb […]. Przeciwieństwem zachodniej postawy jest podejście dominujące w kultach vodun" - czytamy we Wstępie.

Celem pracy jest zastosowanie metod pochodzących z nauk ewolucyjnych i kognitywnych w porównawczych badaniach nad zjawiskiem transu owładnięciowego. Narzędziem realizacji tego celu jest zdefiniowanie transu owładnięciowego jako imitacji ducha odbywającej się w warunkach rytuału, co zakłóca normalną relację między znakiem a znaczeniem, aktorem a odgrywaną rolą, rzeczywistością a jej obrzędową reprezentacją. W rezultacie typowy rytuał owładnięciowy prowadzi do sytuacji, w której znak staje się swoim znaczeniem, aktor odgrywaną rolą, a rytuał rzeczywistością, którą odtwarza.

Teoria ta zostaje następnie wykorzystana w porównawczych badaniach owładnięć transowych w kultach vodun i katolicyzmie, co pomaga potwierdzić wyjściową tezę na temat rytualnego transu, który zmienia grupę niespokrewnionych jednostek w organizm wyższego rzędu. Godne uwagi jest to, że - zakładając funkcjonowanie jednego mechanizmu w obu systemach - kulty vodun i katolicyzm różnią się w kwestii oceny transu. Podczas gdy vodun uznaje go za podstawę doświadczenia religijnego, potwierdzającego kluczowe przesłanki jego ideologii, w katolicyzmie naruszenie granic osoby pozostaje w relacji dysonansu z ortodoksyjną teorią woli, tworzącą fundament chrześcijańskiej antropologii.

Jakub Bohuszewicz - doktor, pracownik Instytutu Religioznawstwa Uniwersytetu Jagiellońskiego. Zajmuje się biologiczno-kognitywnymi teoriami religii. Autor tekstów naukowych publikowanych między innymi w "Przeglądzie Religioznawczym", "Nomosie', "Studia Religiologica" i "Hermaionie".

Książka Jakuba Bohuszewicza dostępna na stronie internetowej Wydawnictwa Uniwersytetu Jagiellońskiego.