Zakończył się pierwszy bilateralny konkurs Narodowego Centrum Nauki (NCN) zorganizowany we współpracy z Niemiecką Wspólnotą Badawczą (DFG). Finansowanie w nim uzyskały projekty prof. Małgorzaty Sugiery z Wydziału Polonistyki i dr. Marcina Bukowskiego z Wydziału Filozoficznego, którzy będą prowadzić badania z naukowcami z Poczdamu i Lipska.

W ramach konkursu Beethoven rozpatrywane były wnioski o finansowanie projektów badawczych z zakresu nauk humanistycznych, społecznych i o sztuce realizowanych wspólnie przez polsko-niemieckie zespoły badawcze. W każdym projekcie prace zespołu polskiego poprowadzi kierownik ze strony polskiej, natomiast prace zespołu niemieckiego kierownik ze strony niemieckiej.

Konkurs ogłoszono we wrześniu ubiegłego roku. Kierownik zespołu w polskiej części projektu musi posiadać co najmniej stopień naukowy doktora. Czas trwania projektu mógł być zaplanowany na minimum rok, a maksimum 3 lata. Minimalna wartość polskiej części prac to 150 tysięcy złotych. Nie została natomiast określona górna granica finansowania dla jednego projektu.

Spośród 96 złożonych wniosków polsko-niemiecki panel ekspertów wyłonił 17 najlepszych projektów. Dwa z nich poprowadzą pracownicy naukowi Uniwersytetu Jagiellońskiego. Prof. Małgorzata Sugiera, kierownik Katedry Performatyki Wydziału Polonistyki, na realizację projektu Performances of Memory: Testimonial, Reconstructive and Counterfactual Strategies in Literature and Performative Arts of the 20th and 21st Centuries otrzyma dofinansowanie w wysokości 395 280,00 złotych. Za realizację projektu z niemieckiej strony odpowiada prof. Magdalena Marszałek z Instytutu Slawistyki Uniwersytetu w Poczdamie. W skład konsorcjum naukowego wszedł również Instytut Kultury Polskiej Uniwersytetu Warszawskiego.

Badania potrwają 3 lata. Ich celem będzie krytyczna weryfikacja stanu badań nad pamięcią. Posłuży ona następnie jako podstawa do koniecznej (re)konceptualizacji teorii artystycznych praktyk dokumentarnych i paradokumentarnych, do której dojdzie w wyniku analizy literackich i artystycznych strategii testymonialnych, rekonstrukcyjnych i kontrfaktualnych, odwołujących się do najważniejszych doświadczeń historycznych XX wieku oraz aktywnie wpływających na ich zmieniające się kształty.

- Podstawowym przedmiotem proponowanych badań jest polska kultura literacka i artystyczna w europejskiej perspektywie porównawczej. Te trzy perspektywy obejmują centralne i ściśle wiążące się ze sobą aspekty kolektywnego i indywidualnego doświadczania historii w XX wieku, zaświadczania o tych doświadczeniach, ich re/prezentowania oraz traktowania jako podstawy ujęć paradokumentalnych i jawnie alternatywnych, będących próbą szerszej refleksji nad istotą dziejów, przyczynowo-skutkowego, linearnego i progresywnego myślenia oraz dominacji w nim realistycznych typów narracji i środków wyrazu - wyjaśnia prof. Małgorzata Sugiera.

Z kolei za realizację projektu Zagrożenie poczucia kontroli a normy społeczne: Konformizm, kształtowanie lub zmiana norm współodpowiedzialny będzie dr Marcin Bukowski z Zakładu Psychologii Społecznej Wydziału Filozoficznego. NCN przeznaczy na ten cel 445 140,00 zł. Trzyletnie badania poświęcone będą zagadnieniom norm grupowych z perspektywy psychologii społecznego poznania. Naukowcy przetestują autorski model teoretyczny dotyczący warunków, w których zagrożenie motywu do posiadania kontroli nad otoczeniem wpływa na występowanie zachowań konformistycznych lub kontestujących istniejące normy społeczne. Prace będą prowadzone we współpracy z naukowcami z Uniwersytetu w Lipsku.

- Przewidujemy, iż pod wpływem zagrożenia kontroli osobistej ludzie, których tożsamość społeczna jest poznawczo dostępna, zwracają się w stronę własnej grupy i są motywowani do podjęcia kolektywnych działań, które mogą im pomóc w odzyskaniu owej kontroli nad otoczeniem. Zaplanowane w projekcie badania mają na celu stwierdzenie, czy zagrożenie kontroli zwiększa wrażliwość na informacje o istniejących normach społecznych, zaś kiedy takich norm nie ma, nasila tendencję do kształtowania nowych norm - mówi dr Marcin Bukowski.

Niemiecka Wspólnota Badawcza jest organizacją grantową, finansującą badania podstawowe we wszystkich dyscyplinach naukowych. Jest to stowarzyszenie, w którego skład wchodzą niemieckie uniwersytety badawcze, instytucje badawcze i stowarzyszenia naukowe. DFG działa jako podmiot prawa prywatnego, a finansowane jest głównie ze środków krajów związkowych oraz rządu federalnego.