Prof. Andrzej M. Oleś z Wydziału Fizyki, Astronomii i Informatyki Stosowanej Uniwersytetu Jagiellońskiego otrzymał nagrodę Fundacji Aleksandra von Humboldta za wybitne osiągnięcia w dziedzinie fizyki teoretycznej materii skondensowanej.

Nagroda Fundacji Aleksandra von Humboldta przyznawana jest w uznaniu całego dotychczasowego dorobku naukowego uczonych, których nowe teorie lub przełomowe odkrycia wywarły istotny wpływ na ich własną dyscyplinę i - jak się przewiduje - prowadzić będą do dalszych osiągnięć badawczych w przyszłości. Laureatami nagrody mogą zostać uczeni pochodzący z różnych krajów i reprezentujący różne dziedziny wiedzy. Wyróżnieni zostają zaproszeni do udziału w długofalowym projekcie badawczym prowadzonym przez jeden z niemieckich ośrodków naukowych.

Profesor Andrzej M. Oleś jest ekspertem w skali światowej w dziedzinie teorii korelacji elektronowych oraz kwantowej teorii magnetyzmu. Opublikowane przez niego artykuły naukowe stanowią ważny, rozpoznawalny wkład do teorii ferromagnetyzmu w metalach przejściowych, teorii stanów elektronowych w molekułach oraz w nadprzewodnikach wysokotemperaturowych. Prof. Oleś jest współtwórcą kwantowej teorii oddziaływań spinowo-orbitalnych oraz tzw. sfrustrowanych oddziaływań orbitalnych w silnie skorelowanych tlenkach metali przejściowych. Dla odkrytego przez siebie zjawiska kwantowego splątania spinowo-orbitalnego przewidział konsekwencje doświadczalne. W rezultacie jego prace doprowadziły do odkrycia nowych faz uporządkowanych oraz cieczy spinowo-orbitalnej, jak również pozwoliły określić związek entropii splątania z kwantowymi przejściami fazowymi.

Fizyk jest pracownikiem UJ od 1973 roku. W Uniwersytecie przeszedł przez wszystkie stanowiska akademickie; od października 2001 roku jest mianowanym profesorem zwyczajnym zatrudnionym w Instytucie Fizyki im. Mariana Smoluchowskiego na Wydziale Fizyki, Astronomii i Informatyki Stosowanej. Jest autorem ponad 400 publikacji naukowych i kilkunastu rozdziałów w monografiach, o łącznej liczbie cytowań ponad 6600. Jest także laureatem kilku nagród naukowych, m.in. Nagrody DPG-PTF Mariana Smoluchowskiego-Emila Warburga (2017) za wkład do zrozumienia złożonych typów uporządkowania w materii skondensowanej, w szczególności uwzględniających orbitalne stopnie swobody elektronu; Nagrody Ministra Nauki za wybitne osiągnięcie w dziedzinie badań podstawowych (2016); Nagrody Marii Skłodowskiej-Curie PAN za odkrycie spinowo-orbitalnego splątania kwantowego w tlenkach metali przejściowych z orbitalnymi stopniami swobody (2009) i Subsydium Profesorskiego MISTRZ Fundacji na Rzecz Nauki Polskiej (2007).