Skip to main content

Web Content Display Web Content Display

Wiadomości

Breadcrumb Breadcrumb

Web Content Display Web Content Display

Marian Turski i Anna Brzyska nagrodzeni za zasługi dla dialogu

Marian Turski i Anna Brzyska nagrodzeni za zasługi dla dialogu

Dziennikarz i historyk Marian Turski oraz działaczka społeczna Anna Brzyska zostali laureatami Nagrody im. ks. Stanisława Musiała za rok 2020. Wyróżnienie to jest przyznawane osobom zasłużonym dla dialogu chrześcijańsko- i polsko-żydowskiego w dwóch kategoriach: za twórczość promującą ducha dialogu i współpracy chrześcijańsko-żydowskiej i polsko-żydowskiej oraz za podejmowanie inicjatyw społecznych na rzecz pojednania.


Fundatorami nagrody, ustanowionej w roku 2008 przez Klub "Przymierze", są Rektor Uniwersytetu Jagiellońskiego, Prezydent Miasta Krakowa i Gmina Wyznaniowa Żydowska w Krakowie. Jej patron ks. Stanisław Musiał był jezuitą i niestrudzonym orędownikiem dialogu chrześcijańsko-żydowskiego, konsekwentnie sprzeciwiającym się wszelkim przejawom antysemityzmu i ksenofobii.

- O wyjątkowości tego zaszczytnego wyróżnienia decyduje dziś nie tylko osoba patrona, ale też elitarne grono jego laureatów, które z roku na rok powiększa się o kolejne znamienite osobistości. W kręgu wyróżnionych osób znaleźli się do tej pory m.in. wybitni uczeni, duchowni, aktywiści i działacze społeczni oraz przedstawiciele samorządów czy rozmaitych stowarzyszeń i organizacji. Uhonorowane osoby przyczyniają się do umacniania współpracy chrześcijańsko-żydowskiej oraz polsko-żydowskiej, podejmując różnego rodzaju inicjatywy o dużym społecznym znaczeniu lub prowadząc działalność twórczą i artystyczną utrzymaną w duchu dialogu integrującego środowisko polskie i żydowskie oraz wspólnotę chrześcijan i Żydów - mówi rektor UJ prof. Jacek Popiel.

W tym roku kapituła, której przewodniczy prof. Jacek Popiel, za twórczość promującą ducha dialogu i współpracy chrześcijańsko-żydowskiej i polsko-żydowskiej nagrodziła Mariana Turskiego. Ten urodzony w 1926 roku historyk i dziennikarz w młodości sam doświadczył prześladowania. W czasie wojny był przesiedlony do łódzkiego getta, następnie więziony w obozie koncentracyjnym Auschwitz-Birkenau i w Buchenwaldzie, przeżył marsz śmierci z Auschwitz do Wodzisławia Śląskiego. Dziś przestrzega przed obojętnością na najdrobniejsze nawet przejawy zła. Wciąż niezwykle aktywny - zaangażowany m.in. w działalność Międzynarodowego Komitetu Oświęcimskiego, Rady Muzeum Historii Żydów Polskich "Polin" i Stowarzyszenia Żydowski Instytut Historyczny - stał się dla wielu osób autorytetem moralnym.

To właśnie z uwagi na ten rosnący autorytet Marian Turski został w 2019 roku zaproszony, by na forum ONZ wygłosić przemówienie z okazji Międzynarodowego Dnia Pamięci o Holokauście. Rok później, w czasie obchodów 75. rocznicy wyzwolenia Auschwitz, sformułował pamiętny i szeroko komentowany w świecie akt oskarżenia przeciwko obojętności. - Nie bądźcie obojętni, kiedy jakakolwiek mniejszość jest dyskryminowana. Bądźcie wierni przykazaniu (…): nie bądź obojętny. Bo jeżeli będziesz, to nawet się nie obejrzycie, jak na was, na waszych potomków jakieś Auschwitz nagle spadnie z nieba - mówił.

Marian Turski, nawołując do porzucenia wygodnej postawy obojętności i nicnierobienia, braku reakcji na zło, idzie dziś tą samą drogą, którą przeszedł patron nagrody ks. Stanisław Musiał, który sprzeciwiał się grzechowi antysemityzmu również we własnej wspólnocie.

W kategorii dotyczącej inicjatyw społecznych nagrodzono Annę Brzyską, zaangażowaną w przywracanie pamięci o przedwojennej żydowskiej społeczności Brzeska. Na tamtejszy cmentarz żydowski trafiła przypadkiem w 2014 roku i poruszona tym, co zobaczyła, rozpoczęła starania o jego uporządkowanie. Stopniowo, dowiadując się coraz więcej o brzeskich Żydach, zrozumiała, że nie może poprzestać jedynie na trosce o cmentarz.

To właśnie dzięki jej działaniom w Brzesku co roku odbywają się Marsze Pamięci w rocznicę zagłady tamtejszego getta. Stworzono Księgę Pamięci Żydów z Brzeska i powiatu brzeskiego, która w tej chwili liczy prawie 2900 nazwisk. Przygotowana została dokumentacja cmentarza żydowskiego - zinwentaryzowano 849 macew. Udało się odnaleźć nagrobki wielu pochodzących z Brzeska żydowskich rodzin, z którymi Anna Brzyska utrzymuje stały kontakt. Z jej inicjatywy w lesie niedaleko Poręby Spytkowskiej odsłonięto pomnik na grobie żydowskiej rodziny zamordowanej tam podczas wojny. Monument wzniesiono, aby uhonorować wszystkich Żydów zamordowanych w lasach i na polach powiatu brzeskiego.

Co istotne, Annie Brzyskiej w podejmowane przez nią działania udało się włączyć lokalną społeczność, władze Brzeska i działające w mieście instytucje, w tym szkoły, a także potomków brzeskich Żydów. W pracę założonego przez nią stowarzyszenia "Pamięć i dialog. Wspólna historia" angażuje się dziś wiele osób. Po długim okresie nieobecności w świadomości obecnych mieszkańców miasta brzescy Żydzi odzyskują twarze, imiona i nazwiska, symbolicznie wracają do Brzeska.

Data ogłoszenia nazwisk laureatów 5 marca nie jest przypadkowa. To rocznica śmierci zmarłego w 2004 roku ks. Stanisława Musiała. Do tej pory w pierwszych dniach marca organizowana była uroczystość wręczenia nagrody. Ze względu na ograniczenia związane z epidemią w tym roku nie było to jednak możliwe, a jej termin został przesunięty na jesień. Dziś w południe fundatorzy nagrody złożyli kwiaty na grobie ks. Musiała na cmentarzu Rakowickim i przy tablicy pamiątkowej na cmentarzu żydowskim przy ul. Miodowej. Dzień wcześniej w bazylice Najświętszego Serca Pana Jezusa przy ul. Kopernika została odprawiona msza św. w intencji ks. Stanisława Musiała.

Autorzy zdjęć w artykule: Paulina Miś-Wiewióra (Anna Brzyska), Maciej Jaźwiecki (Marian Turski).

Photogallery
Recommended
Prof. Marian Mrozek laureatem Nagrody Głównej PTM im. Hugona Steinhausa

Prof. Marian Mrozek laureatem Nagrody Głównej PTM im. Hugona Steinhausa

Orły "Wprost" dla przedstawicieli społeczności akademickiej UJ

Orły "Wprost" dla przedstawicieli społeczności akademickiej UJ

Robert Szuchta i Agnieszka Cahn odebrali Nagrodę im. ks. Stanisława Musiała

Robert Szuchta i Agnieszka Cahn odebrali Nagrodę im. ks. Stanisława Musiała

Badaczki Uniwersytetu Jagiellońskiego z Nagrodami Ministra Nauki

Badaczki Uniwersytetu Jagiellońskiego z Nagrodami Ministra Nauki