Dr hab. Adam Rycerz z Wydziału Fizyki, Astronomii i Informatyki Stosowanej Uniwersytetu Jagiellońskiego otrzymał tegoroczną Nagrodę Narodowego Centrum Nauki (NCN). Kapituła konkursowa nagrodziła go za analizę teoretyczną kwantowego transportu ładunku w nanoukładach grafenowych. Uroczysta gala wręczenia statuetek, którą poprowadziła Grażyna Torbicka, odbyła się we wtorek w Galerii Sztuki Polskiej XIX wieku w Sukiennicach.

Nagroda NCN przyznawana jest w trzech obszarach badawczych: naukach humanistycznych, społecznych i o sztuce; naukach o życiu oraz naukach ścisłych i technicznych. Procedura wyłaniania zwycięzców jest poufna. Kandydatów wskazują doświadczeni badacze, laureaci z poprzednich lat, a także inni wybitni naukowcy wskazani przez Radę i dyrektora NCN. W tym roku uprawnionych było 437 osób, z których każda mogła wskazać jedną osobę. Do nagrody zgłoszono 42 kandydatów. Z tej puli w dalszym etapie wyłoniono po dwóch finalistów w każdym z trzech obszarów. Ostateczny wybór laureatów należał do kapituły konkursowej.

Dr. hab. Adama Rycerza, kierownika Zakładu Teorii Materii Skondensowanej i Nanofizyki UJ, uhonorowano w obszarze nauk ścisłych i technicznych za analizę teoretyczną kwantowego transportu ładunku w nanoukładach grafenowych, w szczególności zaproponowanie mechanizmu kontroli polaryzacji prądu w przestrzeni dolinowych stopni swobody za pośrednictwem pól elektrostatycznych.

- To wyróżnienie jest dla mnie ogromnym zaszczytem. W takich chwilach okazuje się, że żaden z nas nie jest samotną wyspą. Mamy współpracowników, nauczycieli i przyjaciół. Im wszystkim pragnę podziękować za wsparcie, jakim mnie obdarzyli. Nagrodę traktuję również jako wyraz uznania dla całego środowiska polskich fizyków badających teoretyczne podstawy zmian zachodzących w materii skondensowanej - mówi dr hab. Adam Rycerz.

Laureat podkreśla, że w teorii materii skondensowanej fascynuje go zwłaszcza możliwość przewidywania stosunkowo niewielkim nakładem sił i środków zupełnie nowych, nieznanych wcześniej zjawisk fizycznych, których praktyczne wykorzystanie jest właściwie w zasięgu ręki. - Chociaż przypadki, kiedy realizacja tak nakreślonego planu zakończyła się sukcesem można policzyć na palcach jednej ręki, zaniechanie podobnych prób z pewnością będzie oznaczało koniec cywilizacji - przekonuje.

W obszarze nauk humanistycznych, społecznych i o sztuce nagrodzono prof. Annę Brożek z Instytutu Filozofii Uniwersytetu Warszawskiego za skonstruowanie oryginalnych teorii funkcji zdań pytających i rozkazujących, a także za uzupełnienie historii filozoficznej Szkoły Lwowsko-Warszawskiej, poprzedzone drobiazgowymi badaniami archiwalnymi. Laureatem w obszarze nauk o życiu został z kolei dr Szymon Świeżewski z Instytutu Biochemii i Biofizyki PAN. Nagrodę otrzymał w uznaniu dla jego prac nad wykazaniem funkcji IncRNA w regulacji kluczowych etapów rozwoju roślin - kiełkowania i kwitnienia.

Nagroda NCN po raz pierwszy została przyznana w maju 2013 roku podczas uroczystości odbywającej się w ramach Dni NCN na Śląsku. Kolejne edycje mają miejsce w Krakowie. Dr hab. Adam Rycerz jest jej 3. laureatem z Uniwersytetu Jagiellońskiego. W ubiegłym roku uhonorowano nią dr. hab. Marcina Szweda z Instytutu Psychologii, któremu przyznano to wyróżnienie za prowadzone na dużą skalę badania nad plastycznością mózgu u osób z dysfunkcjami wzroku i słuchu. W 2015 roku za badania nad ewolucją adaptatywną zwierząt ze szczególnym uwzględnieniem zmienności genów MHC nagrodzono prof. Wiesława Babika z Instytutu Nauk o Środowisku.