W najnowszym numerze "Journal of Clinical Investigation", będącym wiodącym czasopismem literatury medycznej, ukazała się praca zespołu naukowców z UJ CM pod kierunkiem prof. Tomasza Guzika i prof. Tomasza Grodzickiego. Badacze zaprezentowali w niej, w jaki sposób chemioterapia nowotworów piersi może uszkadzać naczynia krwionośne, tłumacząc, dlaczego kobiety, które przeżyły raka piersi, umierają głównie z powodu chorób układu krążenia.
Badanie to jest wynikiem ścisłej współpracy Laboratorium Medycyny Translacyjnej w Katedrze Chorób Wewnętrznych i Medycyny Wsi UJ CM oraz onkologów, chirurgów i specjalistów medycyny ogólnej i naczyniowej pracujących w UJ CM i Szpitalu Uniwersyteckim. Badając naczynia krwionośne kobiet, które przeszły chemioterapię przed operacją mastektomii, badacze zaobserwowali głębokie cechy dysfunkcji śródbłonka naczyniowego, stanowiącego wewnętrzną warstwę naczyń krwionośnych, która jest kluczowym regulatorem zdrowia naczyń krwionośnych. Naukowcy określili, że za dysfunkcję tę odpowiada przede wszystkim jeden z kluczowych leków stosowanych w chemioterapii raka piersi - docetaksel. Wyniki te zostały potwierdzone w szeregu modeli doświadczalnych, pozwalających na ustalenie mechanizmu molekularnego tego zjawiska. Dysfunkcji naczyń w badaniach modelowych towarzyszył także wzrost ciśnienia krwi.
Badacze w pracy "Breast cancer chemotherapy induces vascular dysfunction and hypertension through NOX4 dependent mechanism", której pierwszym autorem jest dr med. Piotr Szczepaniak z Katedry Chorób Wewnętrznych i Medycyny Wsi UJ CM, wykazali, że naczynia po chemioterapii przestają produkować najważniejszy naczynioochronny i rozkurczający naczynia mediator, jakim jest tlenek azotu, a zamiast tego wydzielają nadmiar potencjalnie uszkadzającej wody utlenionej. Woda utleniona stymuluje szereg patologicznych zmian w naczyniach prowadzących do zahamowania kluczowego enzymu produkującego tlenek azotu - syntazy tlenku azotu. Kluczowym enzymem w tym szlaku jest produkująca wolne rodniki tlenowe oksydaza NADPH Nox4.
Obserwacje te stwarzają możliwość terapeutycznej interwencji w przyszłości. Badacze wykazali, że leki hamujące oksydazy NADPH, a także inhibitory wybranych cząsteczek kluczowych w regulacji powyższych zmian naczyniowych, np. tzw. fasudil, mogą zapobiegać tym zmianom. Konieczne są dalsze badania kliniczne, aby sprawdzić bezpieczeństwo i skuteczność takiego leczenia w zapobieganiu zwiększonemu ryzyku zawałów, nadciśnienia i innych chorób sercowo-naczyniowych u kobiet, które przebyły leczenie raka piersi.
