Program trzeciego dnia, który zamyka krakowskie ogniwo naukowego przedsięwzięcia organizowanego dla uczczenia 550. Rocznicy urodzin Mikołaja Kopernika, wypełniły ponownie debaty polskich i zagranicznych ekspertów z dziedziny filozofii i ekonomii.
Część filozoficzną otworzyli prof. Bernard Carr (Queen Mary University of London) i prof. Jean-Pierre Lasota-Hirszowicz, którzy przedstawili swoje poglądy dotyczące, wciąż kontrowersyjnej, zasady antropicznej. Słuchacze mieli szanse zapoznać się z koncepcjami, co do których wciąż nie ma zgody wśród fizyków, próbujących odpowiedzieć na pytania takie jak: czy wszechświat jest dostrojony do życia? Kiedy powstał czas i dlaczego biegnie?
Jak podkreślał prof. Bernard Carr, zasada antropiczna, którą w 1973 roku podczas odbywającego się w Krakowie kongresu z okazji pięćsetnej rocznicy urodzin Mikołaja Kopernika po raz pierwszy sformułował Brandon Carter, mimo nazwy nie ma nic wspólnego z człowiekiem, chodzi w niej o zrozumienie jak funkcjonuje wszechświat. Nie jest to ani podejście antropocentryczne, gdzie w centrum znajduje się Ziemia i człowiek , ani mechanistyczne zaproponowane przez Newtona, gdzie wszechświat nie zależy od obserwatora, nie ma zatem znaczenia nasza w nim obecność.
W zasadzie antropicznej wyróżniane są dwie wersje: słaba, w której obserwator może istnieć tylko w odpowiednio starym wszechświecie, mającym też inne własności, jak np. obfitość węgla oraz silna, zakładająca, że prawa fizyki, stałe fizyczne i warunki początkowe muszą być takie, aby zaistniał obserwator.
Prof. Jean-Pierre Lasota-Hirszowicz przedstawił bardziej sceptyczne spojrzenie na zasadę antropiczną, gdyż ma pewne ograniczenia: ma sens tylko wtedy, gdy będą istnieć wieloświaty (multiwersum), poza tym jest demotywująca, wynika z naszej ignorancji (nie wiemy dlaczego pewne stałe mają wartości jakie mają). Zaproponował inne podejście - zasadę niepewności, mówiącą: dopóki nie wiemy, czym jest wszechświat i samo życie, nie zadawajmy pytań o jego dostrojenie do życia. Według niego teoria dostrojenia to skrajny redukcjonizm.
Wątek dotyczący zasady antropicznej pojawił się także w czasie popołudniowej dyskusji plenarnej pt. „The Human Universe”, w której głos zabrali m. in. prof. Michał Heller (Uniwersytet Papieski im. Jana Pawła II) i prof. Claude Diebolt (University of Strasbourg).
Prof. Heller zaproponował własną, nową koncepcję, którą nazwał strukturalną zasadą antropiczną. Jej celem jest odpowiedź na pytanie - jaka musi być struktura wszechświata, aby mogła zaistnieć w nim ewolucja biologiczna? Według prof. Hellera każdy żyjący system musi być systemem dynamicznym. W sensie nadanym przez współczesną fizykę składa się on z 3 elementów: zestawu stanów, które system może zajmować, ponadto musi istnieć czas, w którym system ten może wyewoluować, a stany w których pozostaje system, muszą być dynamiczne, czyli jeden musi wynikać z drugiego. Krakowski uczony uważa, że ewolucja wszechświata jest niezbędnym środowiskiem dla ewolucji biologicznej.
W ramach części ekonomicznej odbył się m.in. panel „Rewolucja cyfrowa i jej konsekwencje dla sfery finansowej i realnej gospodarki”, który poprowadziła dr hab. Katarzyna Śledziewska, prof. UW. Zaproszeni eksperci rozmawiali o zmianach, jakie sztuczna inteligencja, cyfryzacja i postęp technologiczny wywierają nie tylko na kwestie gospodarcze, ale także codzienne życie. Zwracano uwagę na potrzebę zapewnienia całemu społeczeństwu wykształcenia, które umożliwi mu swobodne posługiwanie się najnowszymi osiągnięciami techniki i poruszanie się w świecie po transformacji cyfrowej i zeroemisyjnej.
Z kolei dyskusja panelowa "Prognozowanie Makroekonomiczne. Teoria i Praktyka", której moderatorem był prof. Krzysztof Malaga z Uniwersytetu Ekonomicznego w Poznaniu, dotyczyła tego, w jakim kierunku zmierza obecnie modelowanie makroekonomiczne, jakie są główne źródła błędów w tej dziedzinie i jak zmienia się ono pod wpływem krytyki wywołanej kryzysami. Wśród poruszonych szczegółowych zagadnień znalazły się m.in. takie kwestie jak wymóg dokładności i sprawdzalności prognoz w obliczu nieprzewidywalności zdarzeń (jak np. pandemia, czy wojna), pytanie o to, czy modele powinny służyć prognozowaniu, czy może raczej zrozumieniu rzeczywistości, a także wpływ rozwoju możliwości obliczeniowych i sztucznej inteligencji zarówno na rozwój technik prognozowania, jak i na wzrost gospodarczy w przyszłości.
