Przejdź do głównej treści

Widok zawartości stron Widok zawartości stron

Wiadomości

Nawigacja okruszkowa Nawigacja okruszkowa

Widok zawartości stron Widok zawartości stron

Zespół badawczy dr Katarzyny Jaśko publikuje wyniki badań nad przemocą i ekstremizmami politycznym

Zespół badawczy dr Katarzyny Jaśko publikuje wyniki badań nad przemocą i ekstremizmami politycznym

Międzynarodowy zespół badawczy pracujący pod kierunkiem dr Katarzyny Jaśko z Instytutu Psychologii UJ zbadał, w jaki sposób przekonania ideologiczne łączą się z przemocą. Z opublikowanych w prestiżowym czasopiśmie "Proceedings of the National Academy of Sciences" (PNAS) rezultatów badań wynika, że ideologie prawicowe częściej wiążą się z użyciem przemocy niż lewicowe.

Interdyscyplinarne badania nad terroryzmem i ekstremizmami politycznymi prowadzone są od wielu lat. Istnieje w nich jednak luka, którą postanowił wypełnić międzynarodowy zespół badawczy złożony z przedstawicieli psychologii, kryminologii i politologii. Do tej pory nie było bowiem jasne, czy istnieją wyraźne różnice między ideologiami w stosowaniu przemocy w walce politycznej.

- Większość dotychczasowych badań nad ideologią i przemocą polityczną prowadzona była na ogólnej populacji i były to w dużej mierze badania deklarowanych opinii – mówi dr Katarzyna Jaśko z Instytutu Psychologii UJ, psycholożka społeczna, pierwsza autorka artykułu.  - Mówiąc prościej, pytano osoby badane o poglądy polityczne i proszono o wskazanie, w jakim stopniu popierają one działania agresywne, np. wobec grup obcych. Tymczasem nasz zespół postanowił wykorzystać dane dotyczące realnych ataków i osób, które faktycznie zaangażowały się w radykalne działania z użyciem przemocy - wyjaśnia.  

Dziesiątki tysięcy danych z całego świata 

Zespół sięgnął do dwóch unikatowych baz danych opracowanych przez centrum START (National Consortium for the Study of Terrorism and Responses to Terrorism) na Uniwersytecie Marylandu. Pierwsza z nich obejmuje dane od 1948 do 2018 roku na temat przeszło 1500 radykałów ze Stanów Zjednoczonych . Druga natomiast zawiera informacje dotyczące ponad 70 tysięcy ataków terrorystycznych z całego świata od lat 70. XX wieku. Jak podkreśla dr Jaśko, obie te bazy dostępne są publicznie, jednak do tej pory nie skorzystano z nich w celu porównania różnych ideologii.

Badacze podzielili sprawców i ataki na te powiązane z ideologią prawicową, lewicową i islamską, a następnie porównali je pod względem przemocowości. Jakie wnioski płyną z przeprowadzanych obliczeń i analiz? 

- Wcześniejsze badania były ograniczone, a niektóre sugerowałyby wręcz, że ekstremistów reprezentujących różne ideologie więcej łączy, niż różni. Nasze badania podają w wątpliwość taką tezę - mówi dr Jaśko.

Skrajnej prawicy bliżej do islamu 

W przypadku bazy radykałów ze Stanów Zjednoczonych w porównaniu z ekstremistami, działającymi w imię ideologii prawicowej i islamskiej, lewicowi radykałowie okazali się mniej skłonni do angażowania się w działania z użyciem przemocy.

- Różnica między osobami motywowanymi ideologią islamską i prawicową nie była istotna statystycznie - tłumaczy dr Jaśko. Analiza danych na temat ataków terrorystycznych przyniosła podobne wyniki. Jeśli atak był motywowany ideologią lewicową, to prawdopodobieństwo, że doszło w nim do ofiar śmiertelnych było mniejsze, niż w przypadku ataków w imię ideologii prawicowej lub islamskiej. Różnica między prawicowymi a islamistycznymi ekstremistami w tym przypadku była istotna statystycznie. Ataki ekstremistów islamskich charakteryzowała większa przemoc, niż prawicowe ataki terrorystyczne. 

Ideologia ma znaczenie

- Nowatorstwo naszego badania polega na zademonstrowaniu - według naszej wiedzy po raz pierwszy - różnic pomiędzy ekstremistami motywowanymi różnymi ideologiami w stosowaniu przemocy dla politycznych celów - wyjaśnia liderka zespołu.

Jak się okazuje, ideologia ma znaczenie. Ryzyko przemocy jest największe w przypadku ataków ze strony radykałów prawicowych i islamistycznych, a mniejsze w przypadku radykałów lewicowych. Jak można tłumaczyć te różnice?

- Z innych badań wiemy, że przekonania prawicowe wiążą się z większą skłonnością do dominacji społecznej i większym dogmatyzmem. Te psychologiczne predyspozycje mogą odpowiadać za większą skłonność do przemocy. Ale potrzeba więcej badań prowadzonych - tak jak nasze - w kontekście realnych zachowań. Czy badania będą kontynuowane? - W tej chwili interesuje nas to, czy można wskazać konkretne sprawy prawicowe lub lewicowe, które w większym stopniu motywują przemoc - podsumowuje dr Jaśko.

Z artykułem można zapoznać się pod adresem www.pnas.org/doi/10.1073/pnas.2122593119.

Polecamy również
Dr Renata Mężyk-Kopeć z WBBB UJ laureatką konkursu NCN Weave-UNISONO

Dr Renata Mężyk-Kopeć z WBBB UJ laureatką konkursu NCN Weave-UNISONO

Sukcesy studentów SKN Terapii Celowanej i Układów Supramolekularnych UJ CM

Sukcesy studentów SKN Terapii Celowanej i Układów Supramolekularnych UJ CM

Naukowcy sprawdzą, jak studenci łączą edukację ze sprawowaniem opieki nad osobami starszymi

Naukowcy sprawdzą, jak studenci łączą edukację ze sprawowaniem opieki nad osobami starszymi

Student UJ CM współautorem projektu nagrodzonego w konkursie "<span lang='en'>Direction: Space</span>"

Student UJ CM współautorem projektu nagrodzonego w konkursie "Direction: Space"

Widok zawartości stron Widok zawartości stron