W trakcie wykładów, które będą się odbywać we wtorki w miesięcznych odstępach, podjęty zostanie wysiłek nie tyle tłumaczenia, co tłumaczenia tłumaczenia. Na zbyt wielkie przeszkody natrafia w swej podróży tłumacz, ten "mały Don Kichot", by można je było po prostu wytłumaczyć. Wszystko da się przełożyć – to prawda; ale równocześnie nic nie da się przełożyć. A może inaczej: wszystko można przełożyć; niczego nie da się przetłumaczyć.
Nie będziemy tłumaczyć, czym jest tłumaczenie, lecz – nieśmiało i zapewne skazując się na porażkę – uczynimy ledwie kilka małych kroków, by tłumaczyć (sobie) tłumaczenie. Po to, aby, skoro zadania tłumacza są tak trudne (patrz Walter Benjamin), zrozumieć na czym polega owa trudna podróż po „okrężnych drogach” przypominających te, którymi wędrował Rycerz Smętnego Oblicza. Do rozmowy na te tematy zaprosza prof. Tadeusz Sławek (Uniwersytet Śląski).
Ostatnie spotkanie tego cyklu, zatytułowane "Tłumacz jako chirurg" odbędzie się we wtorek 21 stycznia.
Tłumaczący zgodnie przystają na to, że tekst ma w sobie coś, co wymyka się tłumaczeniu, i dzięki czemu tekst przyciąga nas niczym magnes; nie możemy się od niego oderwać – wciąż tłumaczymy. Poczucie porażki jest nieuchronne, a jednak wysiłek tłumaczenia nie może ustać: ratuje nasze myślenie i oczyszcza (na tyle, na ile to możliwe) nasz język. Dobrze to rozumieli autorzy wielkiego, liczącego ponad tysiąc stron dzieła Vocabulaire européen des philosophies: Dictionnaire des intraduisibles, opublikowanego w roku 2004 pod okiem francuskiej filozofki Barbary Cassin. Jeszcze lepiej pojęli konieczność nieuchronnie syzyfowego trudu przekładu autorzy, którzy niedawno w Princeton University Press wydali DICTIONARY OF UNTRANSLATABLES. A philosophical lexicon (trans. by Steven Rendall, Christian Hubert, Jeffrey Mehlman, Nathanael Stein and Michael Syrotinski). Przekład książki będącej leksykonem terminów “nieprzekładalnych” – oto co znajduje adept tłumaczenia (ów „mały Don Kichot”) na swojej okrężnej, zawsze nieuchronnie okrężnej, drodze.
Foto: Gazeta Uniwersytecka UŚ