Przejdź do głównej treści

Widok zawartości stron Widok zawartości stron

Kalendarz

Nawigacja okruszkowa Nawigacja okruszkowa

Widok zawartości stron Widok zawartości stron

październik 2020

20201001
Poprzedni tydzień
Następny tydzień

Obiekt miesiąca: Globusy Felkla

Data: 01.10.2020 - 31.10.2020
Miejsce: Muzeum UJ, ul. Jagiellońska 15
Obiekt miesiąca: Globusy Felkla

Muzeum Uniwersytetu Jagiellońskiego rozpoczęło wraz z nowym rokiem akademickim nowy cykl wystawienniczy zatytułowany "Obiekt miesiąca", w ramach którego co miesiąc będzie prezentować eksponaty na co dzień nie pokazywane szerokiej publiczności. Obiekt można oglądać w Librarii Collegium Maius na podstawie zakupionego biletu na ekspozycję stałą.

Początek roku szkolnego i akademickiego to dobry moment, żeby nawiązać do pomocy dydaktycznych. Dlatego do końca października jako "Obiekt miesiąca" podziwiać można jedne z pierwszych globusów polskojęzycznych, które zostały wykonane przez czeską firmę Jana Felkla z Pragi (później Jan Felkl i syn z Roztok k/ Pragi). Rarytasem jest globus nieba, w wersji polskojęzycznej znany tylko z jednego egzemplarza. Jest to równocześnie najstarszy znany polskojęzyczny globus nieba.

Firma Felkla działała od 1852 roku i przetrwała do 1952 roku, jednak obiekty przeznaczone na rynek polski wykonywane były do roku 1914. Po I wojnie światowej zaczęły działać już polskie wytwórnie. Należy zwrócić uwagę, że czeska firma, działająca przecież w Austro-Węgrzech produkowała obiekty przeznaczone na nieistniejący praktycznie rynek polski, które najczęściej były sprzedawane właśnie w Galicji i Lodomerii.

Firma produkowała szeroki asortyment globusów, przeważnie przeznaczonych dla potrzeb dydaktycznych. Obok tradycyjnych globusów szkolnych i uczniowskich oferowała również składane z dwóch lub czterech części, pozwalających na prezentację każdej półkuli z osobna, podświetlane lampkami olejnymi, telluria, zenitaria i planetaria.

Przez długi czas firma współpracowała z Mirosławem Suchackim, autorem oryginalnej stenografii polskiej (niestety nie znalazła uznania na szerszą skalę). Dlatego polskojęzyczna terminologia jest dobrze opracowana, można również śledzić zmiany w języku polskim, jakie następowały w kolejnych dekadach.

Prezentowane w Muzeum globusy pochodzą z lat 1866-1900. Odwiedzając Muzeum warto zwrócić również uwagę na dwa inne globusy: tzw. "Złoty Globus Jagielloński" w skarbcu z ok. 1510 roku oraz tzw. Globus Bylicy z 1490 roku prezentowany w Pokoju Kopernika. Są to najstarsi przedstawiciele takich globusów w Polsce, stąd doskonale prezentują się w najstarszym budynku, najstarszej uczelni w Polsce.

Widok zawartości stron Widok zawartości stron