Uroczystość odbędzie się w setną rocznicę najsłynniejszej matematycznej dyskusji na krakowskich Plantach.

W roku 1916 Hugo Steinhaus, uczony choć wtedy stosunkowo młody, lecz o sporym  już  dorobku matematycznym, podczas wieczornego spaceru krakowskimi Plantami usłyszał nagle słowa ,,całka Lebesgue'a”. Dziś całka Lebesgue'a jest jednym z podstawowych pojęć matematyki wyższej, wtedy jednak było to odkrycie ostatnich lat, znane wyłącznie specjalistom. Zaintrygowany Steinhaus podszedł do dwóch młodych krakowian dyskutujących o matematyce. Jednym z nich był Stefan Banach, matematyk-samouk, drugim Otton Nikodym, absolwent studiów matematycznych we Lwowie, nauczyciel matematyki w IV gimnazjum w Krakowie. Okazało się, że młodzi ludzie mają sporą wiedzę matematyczną oraz wieczorami  dyskutują o matematyce, spacerując po Krakowie, zwykle z trzecim kompanem, Witoldem Wilkoszem – szkolnym kolegą Banacha, studentem UJ. Steinhaus włączył się do rozmowy. Opowiedział im o problemie, nad którym od dłuższego czasu pracował. Wielkie było jego zdziwienie, gdy kilka dni później Banach przyniósł mu gotowe rozwiązanie.

Banach w 1920 roku wyjechał do Lwowa; stał się później jednym z najsłynniejszych matematyków XX  stulecia, najważniejszą postacią lwowskiej szkoły matematycznej; był współtwórcą analizy funkcjonalnej. Steinhaus mawiał, że jego największym odkryciem było odkrycie Stefana Banacha. Nikodym pracował w Warszawie i Krakowie, po II wojnie światowej wyjechał do USA. Wiele ważnych wyników matematycznych jest dziś związanych z jego nazwiskiem. Trzeci z kompanów, Wilkosz, pozostał w Krakowie, uzyskał nominację na profesora Uniwersytetu Jagiellońskiego; ma wielkie zasługi tak dla rozwoju matematyki, jak i jej upowszechniania i kształcenia młodzieży. Steinhaus wyjechał do Lwowa, po wojnie pracował we Wrocławiu – oprócz odkrycia Banacha ma na swoim koncie liczne doniosłe rezultaty matematyczne, napisał też wspaniałe książki popularyzujące matematykę.

W setną rocznicę najsłynniejszej matematycznej dyskusji na krakowskich Plantach, w okolicy miejsca, gdzie prawdopodobnie owo wiekopomne spotkanie miało miejsce, stanie upamiętniająca to wydarzenie ławka z figurami Stefana Banacha i Ottona Nikodyma.   A potem każdy będzie mógł odegrać rolę Steinhausa  czy Wilkosza i dosiąść się do słynnych matematyków... Może odwiedzenie ławki przed maturą z matematyki przyniesie szczęście?

O czym dyskutowali młodzi matematycy, jak potoczyły się ich dalsze życiowe i naukowe losy, w jakich działach matematyki pozostały na trwałe ich nazwiska? Zapraszamy do wysłuchania audycji z cyklu "W kręgu Nauki" wyemitowanej przez Radio Kraków: www.radiokrakow.pl/audycje/w-kregu-nauki/audycja-z-dn9102016-r.

Ławkę ufundowała firma ASTOR, a figury Banacha i Nikodyma wykonał wybitny krakowski rzeźbiarz, profesor Stefan Dousa. Nad całością działań czuwał Komitet powołany przez ówczesnego dziekana Wydziału Matematyki i Informatyki UJ, prof. Armena Edigariana w składzie:

przewodniczący: 

• dr Krzysztof Ciesielski (UJ, Wydział Matematyki i Informatyki)

członkowie:

• dr hab. Artur Birczynski (Instytut Fizyki Jadrowej PAN)
• dr Danuta Ciesielska (Instytut Historii Nauki PAN)
• dr Małgorzata Jantos (Zakład Filozofii i Bioetyki UJ CM)
• prof. dr hab. Jerzy Ombach (Wydział Matematyki i Informatyki UJ)
• prof. dr hab. Piotr Tworzewski (Wydział Matematyki i Informatyki UJ)
• prof. dr hab. Karol Życzkowski (Wydział Fizyki, Astronomii i Informatyki Stosowanej UJ)

tekst: dr Krzysztof Ciesielski, Instytut Matematyki Wydział Matematyki i Informatyki UJ