Konferencja organizowana jest z okazji setnej rocznicy publikacji Argonautów zachodniego Pacyfiku wybitnego antropologa Bronisława Malinowskiego w dniach 26-27 września 2022.

Setna rocznica publikacji monografii Argonauci zachodniego Pacyfiku, będącej pierwszym raportem z badań terenowych na Wyspach Trobrianda, podczas których sformułowane i przetestowane zostały najważniejsze założenia etnografii Bronisława Malinowskiego, stanowi doskonałą okazję do podjęcia na nowo, w odświeżonej formule, refleksji nad jego obecnością we współczesnych naukach społecznych i humanistyce. Życiu i twórczości Bronisława Malinowskiego poświęcono już wiele ważnych prac. Przede wszystkim trzeba wymienić pierwszy tom biografii autorstwa Michaela Younga, opublikowany również po polsku, a także prace Adama Kupera, Petra Skalnika i Roberta Thorntona oraz innych historyków antropologii.

Bardzo ważną rolę w tym obszarze odgrywają od wielu lat projekty krakowskiego środowiska antropologicznego w Instytucie Socjologii UJ. Zostały one zainspirowane przez ucznia Malinowskiego, Andrzeja Waligórskiego, któremu zawdzięczamy opublikowanie Argonautów zachodniego Pacyfiku w języku polskim, a później rozwijane przez Andrzeja Palucha oraz jego współpracowników. Podejmowana w nich była refleksja nad polskim kontekstem powstania antropologii Malinowskiego, filozoficznymi podstawami jego dzieł i innymi wątkami teoretycznymi zebranymi m.in. w tomie Malinowski Between Two Worlds: The Polish Roots of an Anthropological Tradition, wydanym przez Cambridge University Press w 1988 r. Poza tymi pracami wspomnieć trzeba o wydaniu trzynastotomowej edycji Dzieł Malinowskiego (kierowanej najpierw przez Andrzeja Palucha, a później Janusza Muchę) oraz opracowaniu i redakcji jego Dziennika w ścisłym znaczeniu tego wyrazu przez Grażynę Kubicę. Niniejsza konferencja wpisuje się w tę wieloletnią tradycję badań prowadzonych w Instytucie Socjologii UJ.

Zapraszamy do podjęcia refleksji nad tym, w jaki sposób „dzieło i życie” Bronisława Malinowskiego oddziałało na nauki społeczne i humanistykę oraz jak rozpoznania autora Argonautów można odczytać dziś z perspektywy obecnych nurtów badawczych i ciągle zmieniającej się rzeczywistości społeczno-kulturowej. Chodzi nam o zdecydowane rozszerzenie ramy interpretacyjnej dzieła Malinowskiego przez odwołanie się do dorobku nauk społecznych i humanistyki oraz ich narzędzi analitycznych.

Przedmiotem obrad będą następujące tematy:

1. Refleksja nad polskim kontekstem życia i twórczości Bronisława Malinowskiego. Chociaż biografia Malinowskiego doczekała się już wielu opracowań, to ciągle jest jeszcze miejsce na nowe analizy jego życia i dziedzictwa, szczególnie w kontekście jego relacji oraz współpracy z polskimi uczniami, w tym z Feliksem Grossem, Józefem Obrębskim i Andrzejem Waligórskim.
2. Znaczenie Bronisława Malinowskiego dla formowania się tożsamości nauk humanistycznych i społecznych w Polsce. Zachęcamy do podjęcia refleksji nad tym, w jaki sposób Malinowski oddziaływał na polskich uczonych i czym był spowodowany większy lub mniejszy rezonans jego twórczości w poszczególnych dziedzinach humanistyki i nauk społecznych oraz nad tym, jak zainteresowanie jego dziełem się historycznie zmieniało.
3. Znaczenie metody intensywnych badań terenowych Bronisława Malinowskiego dla metodologicznego i teoretycznego rozwoju nauk społecznych i humanistyki. Pierwsza monografia terenowa Malinowskiego Argonauci zachodniego Pacyfiku wyznaczyła wzorzec dla późniejszych etnografii. Zapraszamy do dyskusji nad tym, jak ten wzorzec się później zmieniał, zachowując jednak „ducha” etnografii Malinowskiego. W jakiej mierze jego dorobek etnograficzny jest wciąż inspirujący zarówno w warstwie tekstualnej, jak i wizualnej? Warto się również zastanowić, jak Dziennik w ścisłym znaczeniu tego wyrazu antropologa można rozpatrywać z punktu widzenia współczesnego rozwoju autoetnografii.
4. Reinterpretacja dziedzictwa Bronisława Malinowskiego w kontekście współczesnej myśli społecznej i filozoficznej XX i XXI wieku. Pragniemy poddać analizie to, jak dzieło Malinowskiego można czytać w kontekście współczesnych nauk społecznych i humanistyki. W jaki sposób wpłynęło ono na teorie średniego zasięgu w odniesieniu do antropologii ekonomicznej (krytyki kapitalizmu), językoznawstwa (teorie pragmatyki językowej) czy innych dziedzin, jak psychologia lub socjologia?
5. Koncepcja „antropologii praktycznej” Bronisława Malinowskiego i jego wizja roli antropologów w zmieniającym się świecie a współczesne problemy zaangażowania badaczy społecznych i humanistów. W latach trzydziestych „terenem” Malinowskiego stała się głównie Afryka, a przedmiotem namysłu − problemy wynikające z kontaktu Afrykańczyków z kolonizatorami oraz efektywnego sposobu zarządzania narodami afrykańskimi. Współcześnie poddaje się krytycznemu namysłowi różne formy zaangażowania nauk społecznych i humanistyki oraz ich politycznego uwikłania. Z tą kwestią wiąże się też potrzeba oceny twórczości Malinowskiego z punktu widzenia współczesnych refleksji nad wielokulturowością oraz badań postkolonialnych.
6. Koncepcja zmiany społeczno-kulturowej w późnej twórczości Bronisława Malinowskiego w kontekście współczesnych teorii kultury Problemom zmiany kulturowej poświęcony był zwłaszcza tom Kultura i jej przemiany. Bardzo widoczna jest w nim ewolucja poglądów antropologa na relacje między kulturą kolonizatorów i społeczności skolonizowanych, zasadzająca się na wskazaniu dialektyki wpływów kulturowych. Problem zmiany kulturowej wciąż pozostaje jednym z najważniej- szych zagadnień we współczesnych teoriach kultury. Zapraszamy do spojrzenia na prace Malinowskiego poświęcone kulturze z punktu widzenia teoretycznych rozpoznań czynionych w tej materii w naukach społecznych i humanistycznych w XXI wieku.
7. Autor Argonautów Zachodniego Pacyfiku jako ikoniczna postać w tekstach kultury. Warto poddać analizie literackie (Witkacego i Agnety Pleijel), teatralne (Krzysztofa Garbaczewskiego) i filmowe (w filmach dokumentalnych i fabularnych) reprezentacje Bronisława Malinowskiego i zastanowić się nad przyczynami jego popularności jako bohatera tekstów kultury.

Komitet Naukowy:

• Grażyna Kubica-Heller (UJ)
• Maria Flis (UJ)
• Kaja Gadowska (UJ)
• Krystyna Romaniszyn (UJ)
• Jacek Nowak (UJ)
• Marcin Lubaś (UJ)
• Ewa Kopczyńska (UJ)
• Agata Dziuban (UJ)
• Agnieszka Trąbka (UJ)
• Dariusz Brzeziński (IFiS PAN, Warszawa)

Komitet Organizacyjny:

• Grażyna Kubica-Heller (UJ Kraków)
• Dariusz Brzeziński (IFiS PAN, Warszawa)
• Karol Piotrowski (UJ Kraków)

Konferencja pod patronatem honorowym Rektora Uniwersytetu Jagiellońskiego, prof. dr hab. Jacka Popiela.

Patronatu konferencji udzieliły:

• Polskie Towarzystwo Socjologiczne
• Polskie Towarzystwo Kulturoznawcze
• Polskie Towarzystwo Ludoznawcze