Narodowa Agencja Wymiany Akademickiej (NAWA) rozstrzygnęła konkurs na wymianę bilateralną pomiędzy Polską a Austrią. Wśród sześciu zaakceptowanych wniosków dwa to projekty naukowców z Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Głównym celem programów wymiany bilateralnej naukowców jest wsparcie ich mobilności w realizacji projektów badawczych, uzgodnionych i prowadzonych wspólnie z partnerami z zagranicy. Wsparcie to dotyczy finansowania kosztów podróży i pobytów związanych z prowadzeniem badań w ramach współpracy akademickiej partnerów. Środki pochodzące z umów bilateralnych nie pokrywają kosztów samych badań, ale stanowią doskonałe wsparcie w ich realizacji.
Pierwszy wyróżniony przez NAWA projekt to: „Systematic study of ultra-thin film formation of rod-like molecules on ion beam modified substrates”. Jego celem jest kontynuacja badań nad uporządkowanymi warstwami organicznymi, o grubości zaledwie kilku nanometrów, uformowanymi na odpowiednio przygotowanych podłożach półprzewodnikowych. W roli budulca warstw molekularnych użyte zostaną modelowe przykłady molekuł z grup oligofenyli, oligoacenów czy oligotiofenów. Jako podłoże pod wzrost cienkich warstw wykorzystamy ditlenek tytanu (TiO2), materiał o dobrze znanych i ciekawych właściwościach optoelektronicznych, którego powierzchnia poddana kontrolowanemu procesowi tzw. rozpylania jonowego, ulega modyfikacji zarówno pod względem kształtu jak i struktury krystalicznej. Zastosowanie wielu technik powierzchniowo-czułych, takich jak: mikroskopia sił atomowych (AFM), mikroskopia tunelowa (STM), mikroskopia elektronowa (SEM), dyfrakcja nisko-energetycznych elektronów (LEED) czy termicznie programowana desorpcja (TPD), pozwolą scharakteryzować nowe układy molekularne pod kątem ich struktury, siły oddziaływań czy stabilności temperaturowej. Ma to na celu poszerzyć naszą wiedzę z zakresu dyfuzji, adsorpcji i samoorganizacji molekuł na powierzchni, co przybliży nas do ich lepszej kontroli oraz pozwoli projektować układy pod konkretne zastosowania np. w elektronice plastikowej. Dodatkowo, współpraca międzynarodowa zawiązana podczas trwania projektu pozwoli na bardziej efektywną wymianę wiedzy, oraz umożliwi młodym naukowcom podnieść swoje naukowe kompetencje oraz pozyskać cenne doświadczenie. Kierownikiem tego projektu jest Konrad Szajna z Instytutu Fizyki UJ.
Z kolei celem projektu „Strengthening the forensic DNA intelligence tools by microbiome and epigenome analyzes” jest poszerzenie funkcjonalności narzędzi wykorzystywanych w kryminalistyce dla potrzeb dochodzeniowo-śledczych poprzez opracowanie nowych metod analizy DNA, w tym przede wszystkim metod badania mikrobu oraz epigenomu ludzkiego. Zespół badawczy kierownika projektu, prof. Wojciecha Branickiego z Małopolskiego Centrum Biotechnologii, od wielu lat prowadzi badania nad opracowaniem i wdrażaniem metod analizy genomu ludzkiego umożliwiających pozyskiwanie informacji nt. pochodzenia ancestralnego, wyglądu fizycznego i wieku człowieka. Uzyskanie tych informacji poprzez analizę śladu biologicznego z miejsca zdarzenia kryminalnego pomaga w zawężaniu kręgu podejrzanych, ukierunkowaniu śledztwa i śledzeniu nieznanych przestępców kryminalnych. Badania te doprowadziły do wdrożenia narzędzi stosowanych obecnie w kryminalistyce na całym świecie, m.in. testy do predykcji cech pigmentacyjnych czy metody predykcji wieku.
Najnowsze doniesienia pokazują, że predykcja analizy DNA w kryminalistyce może być istotne wzmocniona przeprze wykonanie badania: mikrobiomu oraz poszerzonego epigenomu. Pierwszy obszar był eksplorowany przez zespół prof. Aleksandry Graf z Austrii. Wymiana bilateralna ma posłużyć przyśpieszeniu badań nad tym zagadnieniem i opracowaniu komplementarnych metod predykcyjnych pozwalających na wzmocnienie kryminalistycznego fenotypowania DNA prowadząc do poprawy bezpieczeństwa społeczeństw. W przypadku drugiego zagadania, współpraca pozwoli na wymianę doświadczeń na gruncie metod analizy metylacji DNA i lepszego wykorzystania metod bioinformatycznych i statystycznych w analizie metylacji DNA. Dr hab. Paweł Łabaj reprezentujący zespół polski nabył doświadczenie w analizie DNA mikrobiomu ludzkiego współpracując z konsorcjum MetaSUB. Natomiast jego praca w ramach konsorcjum SEQC oraz stowarzyszenia MAQC zapewni projektowi dostęp do opracowania standardów analizy bioinformatycznej w celu zapewnienia rzetelności i powtarzalności wyników. Wspólne badania mają polegać na analizie DNA z zastosowaniem technoligii sekwencjonowania wysokoprzepustowego( IIlumnia, Oxford Nanpopre Technologies), bioinformatycznej analizie uzyskanych danych i rozwoju metod predykcyjnych z grupy uczenia maszynowego i sztucznej inteligencji celem możliwie najbardziej precyzyjnego opisu sprawcy przestępstwa i pozyskania z analizy DNA wszelkich informacji pozwalających na jego szybkie ujęcie. Współpraca będzie obejmować rozwój metod analizy DNA w celu badania mikrobiomu oraz metylacji DNA począwszy od protokołów laboratoryjnych, poprzez bioinformatyczną analizę danych, a skończywszy na rozwoju skutecznych metod predykcyjnych. Planowane są prace eksperymentalne, w tym zmierzające do lepszego poznania dynamiki mikrobiomu ludzkiego i możliwości jego analizy w śladach biologicznych oraz bioinformatyczno-obliczeniowe.
Oba uniwersyteckie projekty będą realizowane zarówno w Polsce, jak i Austrii.
Listy beneficjentów dostępne są tutaj.
