Marcin Szwed z Instytutu Psychologii UJ i Laurent Cohen z Instytutu Badań nad Mózgiem i Rdzeniem Kręgowym zostali docenieni za nowatorskie badania dotyczące procesów zachodzących w mózgu podczas czytania. Z kolei Jakuba Zakrzewskiego z Wydziału Fizyki, Astronomii i Informatyki Stosowanej UJ oraz Dominique'a Delande'a z Narodowego Centrum Badań Naukowych nagrodzono za osiągnięcia dotyczące fizyki układów kwantowo-mechanicznych.
Polsko-Francuska Nagroda Naukowa im. Marii Skłodowskiej i Pierre’a Curie została ustanowiona w 2019 r. przez Fundację na rzecz Nauki Polskiej (FNP), Ministerstwo Szkolnictwa Wyższego, Nauki i Innowacji we Francji oraz Francuską Akademię Nauk z okazji Polsko-Francuskiego Roku Nauki. Jej celem jest wspieranie i promowanie polsko-francuskiej współpracy naukowej. Nagroda, w wysokości 15 tys. euro dla każdego z laureatów, jest przyznawana w drodze konkursu. W 1. edycji zgłoszono 51 nominacji. Wyboru laureatów dokonała kapituła złożona z wybitnych uczonych z Francji i Polski.
- To już kolejna inicjatywa nasza wspierająca współpracę polskich naukowców z badaczami i ośrodkami z zagranicy. Bardzo się cieszymy, że wraz z partnerami francuskimi udało nam się ją zrealizować. Zainteresowanie konkursem było bardzo duże, co pokazuje, że naukowe kontakty pomiędzy badaczami z Polski i Francji się rozwijają. Liczymy na to, że Polsko-Francuska Nagroda Naukowa będzie jednym z elementów, który przyczyni się do dalszego pogłębiania i zacieśniania tej współpracy - mówi prof. Maciej Żylicz, prezes FNP.
Dr hab. Marcin Szwed, prof. UJ i prof. Laurent Cohen w ramach trwającej od 2007 r. współpracy naukowej wykazali, że grupy neuronów w korze wzrokowej wydają się specjalizować w czytaniu tekstu i że jest to zjawisko niezależne od kultury i systemu pisma. Eksperymenty pary naukowców wykazały, że u osób niewidomych czytanie za pomocą alfabetu Braille’a pobudza te same obszary wzrokowe, co zwykłe czytanie u osób widzących. Był to przełom, gdyż okazało się, że specjalizacja korowa mózgu wynika ze specyfiki zadania - część wzrokowa kory mózgowej nauczyła się czytać brajlem, mimo że, przynajmniej w założeniu, powinna to była wziąć na siebie jej część dotykowa. Eksperyment pokazał, że mózg jest bardziej plastyczny, niż naukowcy wcześniej zakładali, a obszary kory mózgowej, odpowiedzialne za wzrok czy słuch, potrafią się przestawić na odbiór informacji z innych zmysłów. Wyniki badań zostały opisane w siedmiu artykułach naukowych.
Nagrodzeni za badania dotyczące fizyki układów kwantowo-mechanicznych prof. Jakub Zakrzewski i dr hab. Dominique Delande nawiązali współpracę naukową w 1991 r. Przez 28 lat udało im się zbudować wzorcowy system długoterminowej współpracy między polskimi i francuskimi grupami badawczymi, co przyczyniło się do powstania bardzo prężnej polsko-francuskiej szkoły w sferze teorii fizyki kwantowej układów chaotycznych i/lub nieuporządkowanych. Osiągnięcia badaczy dotyczą zjawisk wywołanych nieporządkiem w zimnych układach atomowych o rozmiarach odpowiednich dla eksperymentów i przyszłych technologii kwantowych. Badania te mają charakter teoretyczny i obliczeniowy, skupiają się na realistycznych układach kwantowych w powiązaniu z grupami eksperymentalnymi. Zrozumienie podstawowych procesów mikroskopowych zachodzących w układach kwantowych ma ogromne znaczenie dla szybkiego rozwoju technologii kwantowych. Owocem prowadzonych badań jest 36 wspólnych publikacji, z czego 7 ukazało się w prestiżowym czasopiśmie naukowym "Physical Review Letters".
Więcej o badaniach nagrodzonych badaczy można przeczytać na stronach Fundacji na rzecz Nauki Polskiej - tutaj oraz tutaj.
