Poręcze i ławki w naszych miastach mogą mieć czasem większą różnorodność biologiczną niż można znaleźć w lasach deszczowych. W związku z tym naukowcy na całym świecie podejmą próbę zanurzenia się w bogactwo nowych form życia występujących na powierzchniach użytkowych transportu publicznego podczas kolejnej akcji global City Sampling Day (gCSD). Do tej szeroko zakrojonej akcji już po raz drugi dołączy Kraków.
gCSD odbywa się co roku 21 czerwca w ponad 60 miastach na 6 kontynentach. Kraków przystąpił do akcji w ubiegłym roku, kiedy to wolontariusze pobrali wymazy na przystankach i w tramwajach z automatów biletowych, siedzeń, poręczy, uchwytów, zlokalizowanych na trasach linii tramwajowych 52, 50 i 14. Dodatkowe próbki zostały pobrane za pomocą próbnika powietrza w tunelach znajdujących się w okolicach dworca głównego. W tym roku akcja zostanie powtórzona, a na podstawie wyników z obu lat dr hab. inż. Paweł Łabaj i jego zespół z Małopolskiego Centrum Biotechnologii Uniwersytetu Jagiellońskiego (MCB UJ) zaprezentują mikrobiologiczny "odcisk palca" przestrzeni miejskiej Krakowa. Dane te są szczególnie pomocne w zrozumieniu interakcji człowieka ze światem drobnoustrojów w miastach.
Projekt gCSD opiera się w dużej mierze na członkach MetaSUB International Consortium. Dr hab. inż. Paweł Łabaj jest krajowym koordynatorem konsorcjum MetaSUB i współzałożycielem stowarzyszenia MetaSUB Europe, a jednocześnie inicjatorem i głównym organizatorem gCSD w Krakowie. Zespoły badaczy i wolontariuszy, rozrzucone po systemach masowego transportu w ponad 60 miastach, zebrały już tysiące próbek począwszy od 2015 roku. Niektórzy podróżujący byli tak zaciekawieni, że dołączali do zespołów zbierających próbki. Zdarzało się, że pasażerowie nie rozumieli, co badacze robią ze swoimi małymi wymazówkami.
Próbki zostaną przekazane do ogólnej bazy gCSD w Nowym Jorku prowadzonej przez prof. Christophera Masona, założyciela the MetaSUB Consortium. Nowojorski zespół badawczy wyodrębni i zsekwencjonuje DNA z każdej próbki w celu identyfikacji gatunków mikroorganizmów, które się w nich znajdują. W maju konsorcjum opublikowało wyniki z pierwszych lat przeprowadzania gCSD w prestiżowym magazynie „Cell”. Łącznie badacze we wszystkich próbkach zebranych z powierzchni znaleźli 4,246 znanych gatunków mikroorganizmów. Dwie trzecie z nich stanowiły bakterie, podczas gdy pozostałe to mieszanka grzybów, wirusów i innych rodzajów mikrobów. Ale to nie wszystko. Znaleziono również 10 928 wirusów i 748 rodzajów bakterii, które nigdy wcześniej nie zostały udokumentowane w żadnej bazie. Ogromna większość tych organizmów prawdopodobnie jest neutralna dla ludzi, a niektóre mogą być w rzeczywistości korzystne.
Prawie wszystkie z nowych wirusów, które znaleźli naukowcy, są prawdopodobnie bakteriofagami, czyli wirusami, które infekują bakterie. Niektóre z nowo odkrytych mikrobów mogą pomóc stworzyć nowe terapie chorób rzadkich, nowe generacje leków lub innych użytecznych związków, mogą też pomóc przy rekultywacji zanieczyszczonych obszarów. Ale przede wszystkim powiększają naszą wiedzę, o środowisku w którym żyjemy oraz uświadamiają, jak mocno jesteśmy z tym środowiskiem związani i jakie ma ono wpływ na nasze zdrowie i dobrostan.
Projekt nie byłby możliwy bez czynnej współpracy z przedstawicielami samorządów i przedsiębiorstw: Wydziałem ds. Przedsiębiorczości i Innowacji Urzędu Miasta Krakowa, Zarządem Transportu Publicznego w Krakowie i Miejskim Przedsiębiorstwem Komunikacyjnym w Krakowie.
