Dzięki wsparciu uzyskanemu w ramach konkursu GRIEG, organizowanego przez Narodowe Centrum Nauki (NCN), dr Tomasz Kantyka z Małopolskiego Centrum Biotechnologii Uniwersytetu Jagiellońskiego (MCB UJ) pozyskał środki w wysokości 6,1 mln zł na realizację projektu "Nowe mechanizmy regulacji aktywności PAD. Specyficzność substratowa i aktywacja deiminaz peptydyloargininy w kontekście reumatoidalnego zapalenia stawów".
GRIEG to jeden z trzech konkursów finansowanych z funduszy norweskich i funduszy EOG na lata 2014-2021 w ramach programu Badania. NCN jest operatorem części programu poświęconej badaniom podstawowym. Celem programu jest rozwój wiedzy opartej na badaniach, wzmacnianie polsko-norweskiej współpracy naukowej, podnoszenie jakości publikacji, szczególnie w naukach humanistycznych, wspieranie rozwoju młodych naukowców i dbanie o pozytywny odbiór badań naukowych w społeczeństwie.
Po przeprowadzeniu w 2020 roku procedury konkursowej NCN wydało projektom na liście rezerwowej decyzje o odmowie przyznania pieniędzy z zastrzeżeniem, że wniosek może uzyskać finansowanie w razie rezygnacji z realizacji innego projektu lub przyznania dodatkowych pieniędzy w ramach programu. Teraz NCN ogłosiło, że polscy naukowcy otrzymają łącznie dodatkowo ponad 42 mln zł na badania prowadzone we współpracy z partnerami norweskimi.
Dofinansowanie otrzymał m.in. projekt dr. Tomasza Kantyki z MCB UJ, który wraz z naukowcami z Politechniki Wrocławskiej i Uniwersytetu w Bergen będzie prowadził badania, które mogą przyczynić się do skuteczniejszego leczenia reumatoidalnego zapalenia stawów (RZS). Ta destruktywna choroba stawów dotyka ok. 1 proc. populacji we wszystkich grupach etnicznych. Charakteryzuje się rozwojem niekontrolowanego stanu zapalnego w stawach, który prowadzi do uszkodzenia chrząstek i kości, powodując dolegliwości bólowe, ograniczoną funkcjonalność, a finalnie niepełnosprawność. Coraz więcej prac wskazuje na cytrulinację, enzymatyczną modyfikację białek, katalizowaną przez rodzinę deiminaz peptydyloargininy (PAD) jako na istotny czynnik w rozwoju RZS, a obecnie opracowywane leki są oparte na próbach ograniczenia aktywności tych enzymów. Niestety niektóre podstawowe aspekty związane z cytrulinacją i biologią enzymów PAD pozostają niewyjaśnione. Projekt dr. Tomasza Kantyki podejmuje próbę opisania podstawowych mechanizmów biologicznych aktywacji PAD, wykorzystując techniki biochemii, stosując linie komórkowe i analizując próbki pacjentów cierpiących na RZS.
”Projekt podejmuje ambitną próbę przedstawienia biochemicznego i funkcjonalnego opisu aktywacji PAD przez grupę glukozaminoglikanów, których przykładem jest heparyna nie tylko w warunkach in vitro, ale również przez badanie próbek klinicznych pacjentów. Proponujemy więc nie tylko analizę mechanizmu modyfikującego funkcjonowanie ‘calcium switch’ (ang. przełącznik wapniowy), ale jednocześnie analizę aktywacji PAD w kontekście klinicznego samonapędzającego się cyklu chorobowego, opartego na uwalnianiu aktywujących molekuł wraz z postępem stanu zapalnego. Chcemy więc opisać fundamenty, umożliwiające rozwój specyficznych terapii w przyszłości” - czytamy w opisie badań.
Dr Tomasz Kantyka obronił doktorat w 2010 roku. Jego zainteresowania badawcze dotyczą zaangażowania enzymów bakteryjnych i ludzkich w przebieg chorób nabłonka i tkanki łącznej o podłożu zapalnym. Jest autorem i współautorem ponad 35 prac naukowych dotyczących roli enzymów bakterii chorobotwórczych, tj. Staphylococcus aureus oraz Porphyromonas gingivalis, a także enzymów ludzkich z rodzin kallikrein, MMP i PAD w chorobach zapalnych. Doświadczenie zdobywał pod opieką prof. Jana Potempy w Zakładzie Mikrobiologii Wydziału Biochemii, Biofizyki i Biotechnologii Uniwersytetu Jagiellońskiego, a także podczas stażów zagranicznych w USA, Niemczech i w Norwegii. Od 2014 roku prowadzi samodzielną grupę badawczą w MCB UJ.
