27 stycznia 2022 roku obchodzić będziemy 77. rocznicę wyzwolenia niemieckiego nazistowskiego obozu koncentracyjnego i zagłady Auschwitz-Birkenau. Z tej okazji społeczność akademicka Uniwersytetu Jagiellońskiego, ze względu na pandemię koronawirusa, obchodzi ją drugi rok z rzędu w formie zdalnej - poprzez nagrane w auli Collegium Novum przemówienia i wykłady.
Głównym motywem 77. rocznicy będzie początek zagłady w Auschwitz, która rozpoczęła się wiosną 1942 roku. Był to kluczowy moment dla kształtowania się funkcji obozu Auschwitz jako ośrodka zagłady. Wiosną tego roku Niemcy rozpoczęli masowe deportacje Żydów do Auschwitz, władze obozowe zdecydowały o utworzeniu dwóch prowizorycznych komór gazowych w pobliżu obozu Auschwitz II-Birkenau. Obok nich najpierw kopano masowe groby, a następnie ciała ofiar zaczęto spalać na wolnym powietrzu. Na rampie wyładowczej lekarze SS zaczęli przeprowadzać selekcje wśród deportowanych Żydów. Po wizycie w Auschwitz SS-Reichsführera Heinricha Himmlera w lipcu 1942 r. przystąpiono do budowy czterech krematoriów wraz z komorami gazowymi, które zostały oddane do użytku wiosną kolejnego roku. Do momentu wyzwolenia terenów obozowych przez żołnierzy Armii Czerwonej niemieccy naziści zamordowali w Auschwitz ok. 1,1 mln osób, głównie Żydów, a także Polaków, Romów, radzieckich jeńców wojennych oraz ludzi innych narodowości.
- Oswobodzenie KL Auschwitz-Birkenau było niewątpliwie wyzwaniem, z którym zmierzyć musieli się najpierw jego wyzwoliciele, żołnierze 60. armii I Frontu Ukraińskiego Armii Czerwonej, a następnie ci wszyscy, którzy w pierwszych miesiącach 1945 roku zajęli się organizacją pomocy i opieki medycznej dla przebywających w nim więźniów: ludzi zamęczonych, pozostawionych samym sobie, niezdolnych do opuszczenia obozu o własnych siłach podczas jednego z osławionych Marszów Śmierci, skrajnie wyniszczonych przez choroby i wycieńczający głód. Według relacji doktora Józefa Bellerta, który stanął na czele szpitala obozowego powstałego z inicjatywy Polskiego Czerwonego Krzyża, sytuacja panująca w lagrze bezpośrednio po jego oswobodzeniu była wręcz rozpaczliwa. Taki stan rzeczy utrzymywał się aż do przełomu kwietnia i maja 1945 roku - mówi prof. Jacek Popiel, rektor UJ.
I dodał: - Wyzwolenie KL Auschwitz-Birkenau, obozu, w którego istnienie długo nie chciał uwierzyć świat, uświadamia zarazem, że ze wszech miar słuszne jest słynne i wielokrotnie powtarzane napomnienie Mariana Turskiego "Nie bądź obojętny!".
Kolejnym elementem tegorocznych obchodów oswobodzenia obozu Auschwitz-Birkenau były wystąpienia o charakterze popularyzatorskim i naukowym. Głos zabrali prezes Towarzystwa Lekarskiego Krakowskiego prof. Igor Gościński, wiceprezes tej organizacji prof. Aleksander Skotnicki oraz duszpasterz Episkopatu Niemieckiego na zagranicę i wiceprezes Krakowskiej Fundacji Centrum Dialogu i Modlitwy w Oświęcimiu ks. dr Manfred Deselaers, których przemówienia publikujemy poniżej.
