Przejdź do głównej treści

Widok zawartości stron Widok zawartości stron

Oświęcimska Nagroda Praw Człowieka

Widok zawartości stron Widok zawartości stron

Widok zawartości stron Widok zawartości stron

Oświęcimska Nagroda Praw Człowieka im. Jana Pawła II

Oświęcimska Nagroda Praw Człowieka im. Jana Pawła II została ustanowiona, by podkreślić wkład papieża w dzieło odnowienia idei praw człowieka, jako fundamentu „cywilizacji miłości i solidarności". Ma na celu promocję wartości uniwersalnych we współczesnej cywilizacji, takich jak niezbywalna godność osoby ludzkiej, prawda, dobro czy piękno. Mottem Nagrody są słowa oświęcimskiego męczennika św. Maksymiliana Kolbego „Tylko miłość jest twórcza".

Nazwanie Nagrody oświęcimską, a jednocześnie opatrzenie jej słowami św. Maksymiliana, to bezpośrednie odniesienia do rzeczywistości Auschwitz. Jest to miejsce, w którym człowiek i człowieczeństwo miało być unicestwione, miejsce, które jest jednym z największych symboli totalitaryzmów XX wieku. Jednocześnie Auschwitz przekonuje, że istnieje niezbywalna godność osoby ludzkiej, której żaden niszczący system, żadna nienawiść nie jest w stanie zniszczyć. Godność ludzka, zakorzeniona w jego duchowej naturze, to źródło tego, co nazywamy prawami człowieka. Pamięć o tragedii Auschwitz nie może być zatem wyłącznie zwrócona w kierunku przeszłości, przeciwnie, stanowi ona ciągle aktualny „rozrachunek z sumieniem ludzkości".

Ustanowienie Nagrody jest sposobem na twórcze rozwijanie oświęcimskiego dziedzictwa Jana Pawła II. Jej stworzenie służy odnowieniu refleksji na temat idei praw człowieka. Co jest potrzebne także ze względu na tendencje deformowania tej idei, w wyniku czego może dochodzić do instrumentalnego traktowania osoby ludzkiej i podporządkowywania jej celom politycznym lub gospodarczym,co dziś widoczne jest zwłaszcza w świecie zachodnim w obszarze stanowienia prawa. Dlatego bardzo ważne jest, by współcześnie rozumiane prawa człowieka nie stawały się narzędziem narzucania większości woli mniejszości, by nie były one mechanizmem inżynierii społecznej. Z drugiej strony, każde prawo człowieka jest ograniczone w praktyce innymi prawami, co wymusza kompromis społeczny i zachęca do spotkania pomiędzy ludźmi o odmiennych światopoglądach. Zawsze jednak musi to być spotkanie w prawdzie i szacunku, spotkanie wokół wartości. Z takiej perspektywy historycznej, etycznej oraz antropologicznej, wyłania się cel samej Nagrody - uhonorowanie takich postaw i ludzi, którzy swoim życiem oraz działalnością potwierdzają sens praw człowieka rozumianych w ten sposób.

Obsługę Nagrody zapewnia sekretariat organizacyjny mieszczący się w Biurze Rektora Uniwersytetu Jagiellońskiego, ul. Gołębia 24, 31-007 Kraków.

Sekretarzem Nagrody jest Krzysztof Mazur, e-mail: nagroda.jp2@uj.edu.pl.

Dotychczasowi Laureaci

W pierwszej edycji Oświęcimskiej Nagrody Praw Człowieka im. Jana Pawła II (2005 r.) laureatami zostali Stefan Wilkanowicz (Polska) i bp Václav Malý (Czechy).

Václav Malý (ur. 21 września 1950 r. w Pradze) – pomocniczy biskup w Pradze, były rzecznik Karty 77, obrońca praw człowieka. W latach 1969-76 studiował w seminarium duchownym w Litoměřicach. Święcenia kapłańskie przyjął 26 czerwca 1976 r. W 1977 r. podpisał Kartę 77. Dwa lata później władze pozbawiły go pozwolenia na sprawowanie funkcji kapłańskich i na 7 miesięcy zamknęły w więzieniu. W latach 1980-89 pracował fizycznie jako palacz. Jednocześnie potajemnie sprawował funkcje kapłańskie. Od 13 stycznia 1981 r. do 7 stycznia 1982 r. pełnił funkcję rzecznika Karty 77. Był współzałożycielem Obywatelskiego Forum (Občanské fórum). Odegrał kluczową rolę w aksamitnej rewolucji w Czechosłowacji w 1989 r. W latach 1990-96 był proboszczem w kościele św. Antoniego w Pradze Holešovicach. 1 grudnia 1996 r. Jan Paweł II mianował go biskupem pomocniczym Pragi. Jego biskupie hasło brzmi: „Pokora i prawda". Obok wypełniania obowiązków biskupich występuje w obronie praw człowieka, odwiedza kraje, w których panują totalitarne reżimy, takie jak Białoruś, Kuba, Chiny, Iran, Czeczenia, gdzie spotyka się z przedstawicielami opozycji, upomina się o więźniów politycznych i wspiera ich rodziny.

Stefan Wilkanowicz (ur. 3 stycznia 1924 r. w Warszawie) – polski publicysta, dziennikarz, działacz katolicki. Z wykształcenia inżynier i filozof. Współzałożyciel w 1956-1957 KIK-u w Warszawie i Krakowie. Od 1957 pracował w Znaku i Tygodniku Powszechnym. W latach 1978-1994 był redaktorem naczelnym miesięcznika „Znak". Działacz katolicki, m.in. przewodniczył w latach 1972-1979 Komisji Apostolstwa Świeckich Duszpasterskiego Synodu archidiecezji krakowskiej, w latach 1977-1988 był członkiem Papieskiej Rady ds. Świeckich. Od 1993 roku pełni funkcję wiceprzewodniczącego Krajowej Rady Katolików Świeckich. Jest wiceprzewodniczącym Międzynarodowej Rady Oświęcimskiej i przewodniczącym jej komisji edukacyjnej, przewodniczącym Rady Międzynarodowego Centrum Edukacji o Auschwitz i Holokauście, wiceprzewodniczącym od 1999 Polskiego Komitetu ds UNESCO oraz przewodniczącym zarządu Fundacji Kultury Chrześcijańskiej „Znak". Redaktor serwisu internetowego Forum: Żydzi - Polacy - Chrześcijanie. Autor kilku książek o tematyce chrześcijańskiej oraz wielkiej liczby artykułów w różnych periodykach. Główny autor preambuły do aktualnej polskiej Konstytucji. Do najważniejszych jego osiągnięć zalicza się również wiele inicjatyw na polu dialogu Polsko-Żydowskiego oraz Polsko-Niemieckiego. Oficer orderu Polonia Restituta, Kawaler orderu Św. Sylwestra i laureat wielu nagród.

W drugiej edycji Nagrody (2009 r.) został nim André Glucksmann (Francja).

André Glucksmann (ur. 19 czerwca 1937 w Boulogne-Billancourt) − francuski pisarz i filozof pochodzenia żydowskiego związany z nurtem Nouvelle philosophie. Jeden z najsłynniejszych współczesnych filozofów i publicystów. W swoich książkach interesuje się problematyką okrucieństwa. Gorący zwolennik i obrońca postawy zaangażowanej w myśleniu i w polityce; intelektualista, podróżnik. Należy do pokolenia, które w latach siedemdziesiątych zbuntowało się przeciwko dominującemu we francuskiej kulturze nurtowi odwołującemu się do marksizmu. Jest filozofem, którego refleksja zbudowana jest wokół moralnej wrażliwości na cierpienie i krzywdę. Główną cechą jego pism jest zdolność komunikowania czytelnikom tego uwrażliwienia. Stawia przed refleksją zadania niemal nie do wykonania: zmierzyć się z cierpieniem, zrozumieć istnienie cierpienia zadawanego sobie przez ludzi. To wyczulenie każe mu patrzeć z przerażeniem na stale powtarzający się w historii wątek okrucieństwa wplątany niemal we wszystkie ludzkie przedsięwzięcia. Od lat głosi swoje „jedenaste przykazanie": masz nie zadawać cierpień drugiemu, nie dążyć do własnego dobra jego kosztem, lecz wstrzymać się od zła.

Widok zawartości stron Widok zawartości stron