перейти до основного змісту

Відображення мережевого вмісту Відображення мережевого вмісту

Wiadomości

Навіґативний ланцюжок Навіґативний ланцюжок

Відображення мережевого вмісту Відображення мережевого вмісту

Międzynarodowa nagroda dla naukowców z Instytutu Fizyki UJ

Międzynarodowa nagroda dla naukowców z Instytutu Fizyki UJ

Europejskie Towarzystwo Fizyczne ogłosiło wczoraj laureatów Nagrody Giuseppe i Vanna Cocconi 2021 za wybitne osiągnięcia w dziedzinie astrofizyki cząstek i kosmologii. Otrzymali ją badacze współpracujący przy eksperymencie BOREXINO. W badaniach biorą udział m.in. prof. Marcin Wójcik, dr hab. Grzegorz Zuzel, prof. UJ, dr Marcin Misiaszek i dr Anna Jany z Instytutu Fizyki im. Mariana Smoluchowskiego UJ.


Przypomnijmy, że eksperyment BOREXINO prowadzony jest w ramach międzynarodowej współpracy fizyków z Włoch, Niemiec, Francji, Polski, Stanów Zjednoczonych i Rosji. Badania prowadzone przez krakowskich badaczy finansowane są przez Narodowe Centrum Nauki w ramach programów Harmonia i Sonata Bis. Nagroda Giuseppe i Vanna Cocconi 2021 została przyznana za przełomowe badania strumieni neutrin słonecznych z cyklu PP i CNO, które stanowią unikatowy i spójny test termojądrowego generatora energii w Słońcu.

Eksperyment BOREXINO został zaprojektowany do pomiaru niskoenergetycznych neutrin słonecznych w czasie rzeczywistym. Pomiar taki jest niezwykle trudny ze względu na bardzo mały przekrój czynny na oddziaływanie neutrin z materią oraz na duże tło generowane w tym zakresie energii przez rozpady izotopów promieniotwórczych. Przykładowo elektrony emitowane w rozpadach beta są nieodróżnialne od tych, pochodzących z rozpraszania. Biorąc pod uwagę niewielki oczekiwany sygnał w detektorze, jego masa musi być rzędu kilkuset ton, a zawartość izotopów promieniotwórczych w materiałach wykorzystanych do jego budowy musi być o 10 rzędów wielkości niższa, niż ta z którą mamy do czynienia na co dzień. Aby wyeliminować wpływ promieniowania kosmicznego stanowiącego zawsze źródło niepożądanego tła, detektor został umieszczony w 2007 roku w podziemnym laboratorium we włoskim Laboratori Nazionali del Gran Sasso.

W wyniku wieloletnich badań udało się osiągnąć bezprecedensowo niskie tło detektora BOREXINO. Dzięki temu mógł on zostać wykorzystany do przeprowadzenia prac o fundamentalnym znaczeniu dla astrofizyki oraz dla fizyki cząstek elementarnych. Wyniki uzyskane w eksperymencie publikowane są w czasopismach o najwyższej randze światowej, uzyskując nierzadko po kilkaset cytowań oraz prezentowane są na najważniejszych konferencjach poświęconych neutrinom. Znaczenie eksperymentu, jako jednego z wiodących w fizyce neutrin słonecznych, docenione zostało przez wielu znanych fizyków. BOREXINO uzyskał także status eksperymentu stowarzyszonego z Europejską Organizacją Badań Jądrowych CERN.

Detektor BOREXINO umożliwił rejestrację pełnego widma neutrin słonecznych, w szczególności neutrin typu pp, berylowych, borowych i neutrin z cyklu CNO. Zarejestrowany został także bezpośredni sygnał pochodzący od antyneutrin generowanych w rozpadach promieniotwórczych zachodzących w skorupie ziemskiej. Jedynie z wykorzystaniem detektora BOREXINO możliwa była rejestracja zarówno niskoenergetycznych, jak i wysokoenergetycznych neutrin słonecznych, co pozwoliło na niezależne badanie obszaru pośredniego pomiędzy oscylacjami neutrin w próżni oraz w materii. Uzyskano też m.in. najsilniejsze ograniczenie na czas życia elektronu. Zasada zachowania ładunku jest jednym z fundamentalnych praw przyrody. Doświadczalne wykazanie jego niezachowania byłoby wyjściem poza model standardowy cząstek i być może prowadziłoby do powstania nowych teorii. Zespół BOREXINO wyznaczył dolną granicę czasu życia elektronu ze względu na rozpad na poziomie 6.6·1028 lat. Jest to aktualnie najsilniejsze ograniczenie.

W eksperymencie uzyskano także cały szereg wyników dotyczących np. neutrin sterylnych, momentu magnetycznego neutrina czy korelacji sygnału neutrinowego z falami grawitacyjnymi.

рекомендовано
Prof. Marian Mrozek laureatem Nagrody Głównej PTM im. Hugona Steinhausa

Prof. Marian Mrozek laureatem Nagrody Głównej PTM im. Hugona Steinhausa

Orły "Wprost" dla przedstawicieli społeczności akademickiej UJ

Orły "Wprost" dla przedstawicieli społeczności akademickiej UJ

Robert Szuchta i Agnieszka Cahn odebrali Nagrodę im. ks. Stanisława Musiała

Robert Szuchta i Agnieszka Cahn odebrali Nagrodę im. ks. Stanisława Musiała

Badaczki Uniwersytetu Jagiellońskiego z Nagrodami Ministra Nauki

Badaczki Uniwersytetu Jagiellońskiego z Nagrodami Ministra Nauki

Відображення мережевого вмісту Відображення мережевого вмісту