Za kilka lat w Krakowie ma powstać pierwsze w Polsce miejsce poświęcone nowoczesnej refleksji nad językiem - Centrum Literatury i Języka "Planeta Lem". 6 września podczas konferencji prasowej z udziałem prezydenta Krakowa prof. Jacka Majchrowskiego ogłoszono konkurs architektoniczny na projekt ośrodka. Przyszła wizytówka literackiego Krakowa powstanie na terenie dawnego Składu Solnego przy ul. Na Zjeździe 8.
Jednym ze współpracowników centrum w zakresie spraw merytorycznych i programowych jest Fundacja na rzecz Muzeum Języka Polskiego. Jej członkami oraz osobami odpowiedzialnymi za przygotowanie koncepcji wystawy o języku i komunikacji są m.in. pracownicy i doktoranci Uniwersytetu Jagiellońskiego - reprezentujące Wydział Polonistyki prof. Renata Przybylska, dr Agata Kwaśnicka-Janowicz, dr Patrycja Pałka, mgr Katarzyna Wasilewska oraz mgr Piotr Staszczyk z Wydziału Prawa i Administracji UJ. W konsultacje na temat wystawy głównej, inspirowanej dziedzictwem myśli Stanisława Lema, zaangażowany był także prof. Jerzy Jarzębski (Wydział Polonistyki UJ).
- Patronem Centrum będzie Stanisław Lem. To najpoczytniejszy i najpopularniejszy polski autor, pisarz podejmujący uniwersalne i aktualne także dla dzisiejszego czytelnika tematy. "Planeta Lem" będzie miejscem szeroko prezentującym literaturę i dziedzictwo językowe i stanie się symbolem Krakowa Miasta Literatury UNESCO - mówi prof. Jacek Majchrowski, prezydent miasta Krakowa.
Realizację inwestycji poparły środowiska literackie Krakowa, w tym pisarze skupieni wokół Rady Honorowej Krakowa Miasta Literatury UNESCO, przedstawiciele Miast Literatury UNESCO z całego świata, a także liczni goście krakowskich festiwali literackich. Projekt Centrum zgodnie zaaprobowały również Rada Języka Polskiego przy Prezydium PAN oraz wszystkie liczące się środowiska językoznawcze w Polsce.
Sercem inwestycji będzie nowoczesna wystawa dedykowana uniwersum tematycznemu powieści Stanisława Lema, jednakże centrum nie tylko będzie służyć popularyzowaniu "wizji świata Lema", ale będzie też pełniło funkcję centrum edukacji językowej. We współpracy z Fundacją na Rzecz Muzeum Języka Polskiego powstała koncepcja dodatkowej wystawy stałej, poświęconej językowi (w tym w szczególności języka polskiego we wszystkich jego odmianach) i ogólnie rozumianej komunikacji.
- Środowiska językoznawcze i akademickie Polski od lat postulowały utworzenie w naszym kraju nowoczesnego centrum poświęconego edukacji językowej na wzór analogicznych placówek funkcjonujących od lat na świecie - mówi prof. Renata Przybylska, dziekan Wydziału Polonistyki UJ, i dodaje: - Otwarta i pojemna formuła powstającego CLiJ Planeta Lem docelowo pomieści także wystawę, której tematem będzie ogólnie rozumiana komunikacja, a zwłaszcza komunikacja językowa. Wystawa, zorganizowana wokół komplementarnych stref pn. oralność, piśmienność i wtórna oralność, zaprezentuje odbiorcom w różnym wieku bogactwo i różnorodność polszczyzny na tle języków świata, ale także zaangażuje ich w aktywne zwiedzanie. Stanisław Lem jako wybitny filozof i futurolog, ale także, a może przede wszystkim znakomity mistrz mowy polskiej doskonale nadaje się na patrona takiej placówki. Komponent edukacji językowej znajdzie tym samym w CLiJ "Planeta Lem" swoje istotne, komplementarne wobec działań stricte literackich miejsce.
Idea nowoczesnego centrum dla języka wynika z przekonania o niezmienności jego znaczenia w życiu kultur i społeczeństw.
- Na całym świecie istnieją interdyscyplinarne placówki wykorzystujące w swojej misji najnowocześniejsze technologie, interaktywne instalacje i obiekty przestrzenne pozwalające na przedstawianie zagadnień językowych w sposób przystępny dla szerokiego odbiorcy. Swoje własne muzea mają już m.in. język hiszpański (Casa del lector w Madrycie oraz Museo del Libro y de la Lengua w Buenos Aires), portugalski (Museu da Língua Portuguesa w São Paulo) czy litewski (LietuviųKalbosMuziejus w Wilnie) - mówi Carlos Panek, prezes Fundacji na rzecz Muzeum Języka Polskiego.
Inwestycja będzie realizowana w latach 2019-2022. Otwarcie obiektu zaplanowane na 2022 rozpocznie nowy rozdział w popularyzacji dzieła Stanisława Lema i dopełni projekt kulturalno-edukacyjny Lem 2021 realizowany pod auspicjami programu Kraków Miasto Literatury UNESCO w związku z przypadającą na rok 2021 setną rocznicą urodzin pisarza.
zdjęcie przedstawiające Stanisława Lema z roku 1966 pochodzi z archiwum spadkobiercy
