26 lipca br. - w 619. rocznicę upamiętniającą odnowienie Uniwersytetu Jagiellońskiego przez króla Władysława Jagiełłę - na dziedzińcu Collegium Maius odbyło się doroczne śniadanie profesorskie. W spotkaniu uczestniczyły władze rektorskie, członkowie rady uczelni i pracownicy naukowi uczelni. Zaproszenie tradycyjnie skierowano też do przedstawicieli władz miasta, krakowskich i małopolskich szkół wyższych, korpusu dyplomatycznego i duchowieństwa.
Gospodarz spotkania, rektor UJ prof. Wojciech Nowak w powitalnym przemówieniu poinformował zebranych, że Krystyna Zachwatowicz-Wajda, tuż przed rozpoczęciem śniadania profesorskiego, przekazała Uniwersytetowi Jagiellońskiego pamiątki związane z Andrzejem Wajdą, w tym m.in. Krzyż Wielki Orderu Odrodzenia Polski. Przypomniał też, że zmarłego w 2016 roku wybitnego reżysera łączyła z najstarszą polską uczelnią szczególna wieź. W uznaniu zasług dla świata nauki, kultury i sztuki oraz dla polskiego społeczeństwa otrzymał on tytuł doktora honoris causa UJ, a także złoty medal Plus ratio quam vis.
Głównym punktem śniadań profesorskich jest wykład. W tym roku o jego przygotowanie i wygłoszenie został poproszony prof. Joachim Szulc z Wydziału Geografii i Geologii. W wystąpieniu zatytułowanym Geologia a wino. Między ziemią a niebem przedstawił powiązania pomiędzy budową geologiczną danego regionu a charakterem i jakością wina, produkowanego na tymże terenie. We Francji, w kraju którego znakiem firmowym jest wino, powstał termin terroir. Pojęcie to opisuje lokalne i niepowtarzalne warunki środowiskowe, w tym charakter podłoża geologicznego, które decydują o cechach lokalnego wina. Profesor podkreślił też, że poza podłożem geologicznym, pojęcie to obejmuje warunki glebowe - zależne od litologii podłoża skalnego - rzeźbę terenu, warunki hydrologiczne i warunki klimatyczne.
- Zakładając mniej więcej zbliżony zakres warunków klimatycznych i granicznych dla uprawy winorośli oraz produkcji wina, zróżnicowanie charakteru wina - na które składa się płyn, smak, relacja cukru do kwasów i udział tanin - musi wynikać z innych niż klimat czynników. Przede wszystkim zależy ono od rodzaju podłoża skalnego. Istnieją liczne przykłady na przywiązanie rodzaju wina do unikalnego podłoża geologicznego. Wśród najbardziej znanych wymienić można szampany produkowane z winorośli uprawianych na pograniczu skał kredy i trzeciorzędu w Szampanii lub niepowtarzalne wina z Chablis w Burgundii pochodzące z winnic założonych na kamienistych glebach wapieni jury - przekonywał prof. Joachim Szulc.
Wykładowca dalszej części swojego wystąpienia przedstawił także historię paleontologiczną winoroślowatych (Vitacea), które pojawiły się na Ziemi w późnej jurze, tj. ok. 150 mln lat temu. Odmiany szlachetne, z których można produkować wino (Vitis vinifera i Vitis californica), występują dopiero w czwartorzędzie, czyli ok. 1 mln temu. Referent zwrócił uwagę, że obecność winorośli na półkuli południowej ma „charakter artefaktowy” i związany jest z kolonizacją Afryki i Ameryki Południowej. Jak podkreślił, wyniki badań archeologicznych wskazują, że pierwszym procesem biotechnologicznym Homo sapiens była fermentacja winogron. Wynika też z nich, że proces udomowienia winorośli rozpoczął się w górach Taurus na terenie dzisiejszej Turcji mniej więcej w VII w. p.n.e.
Tradycję śniadań profesorskich, nawiązującą do wspólnych spotkań i posiłków krakowskich uczonych w Stubie Communis Collegium Maius, wprowadzono do uniwersyteckiego kalendarza w 2000 roku. Spotkanie wybitnych naukowców, profesorów i ludzi związanych z uczelnią jest okazją do wymiany poglądów i dyskusji. Upamiętnia też odnowienie Akademii Krakowskiej przez króla Władysława Jagiełłę z 26 lipca 1400 roku, kiedy to w zakupionym od rodziny Pęcherzów z Rzeszotar budynku odbyła się uroczysta inauguracja roku akademickiego.