Badacze z Uniwersytetu Jagiellońskiego, Uniwersytetu Gdańskiego i Gdańskiego Uniwersytetu Medycznego łączą siły, aby wspólnie opracować skuteczną i bezpieczną szczepionkę na COVID-19. Jej działanie ma polegać na pobudzeniu limfocytów T osoby zaszczepionej do niszczenia komórek zainfekowanych przez wirusa. Badania są finansowane przez Fundację na rzecz Nauki Polskiej (FNP) z funduszy europejskich pochodzących z programu Inteligentny Rozwój.
Prace prowadzą wspólnie dr hab. Danuta Gutowska-Owsiak z Międzyuczelnianego Wydziału Biotechnologii Uniwersytetu Gdańskiego i Gdańskiego Uniwersytetu Medycznego, która specjalizuje się w badaniu układu immunologicznego człowieka oraz prof. Jonathan Heddle z Małopolskiego Centrum Biotechnologii Uniwersytetu Jagiellońskiego, ekspert od nanobiotechnologii. Ich pomysł opiera się na wykorzystaniu właściwości egzosomów, czyli niewielkich pęcherzyków obecnych w większości płynów biologicznych w organizmie, które działają jak „przekaźniki” sygnału pomiędzy komórkami i mogą zmieniać ich funkcję, np. mogą pobudzić komórki odpornościowe do działania.
Naukowcy planują zaprojektować i wygenerować sztuczne egzosomy, a następnie przetestować ich zastosowanie jako nowy sposób na wywołanie komórkowej odpowiedzi przeciwwirusowej, skierowanej na wirusa SARS-CoV-2. Może się to przyczynić do opracowania unikalnego podejścia do szczepionki na COVID-19.
- Chcemy przetestować taką opcję. Stworzyć sztuczne nanostruktury, które będą aktywować limfocyty T, i sprawdzić skuteczność takiego działania w walce z koronawirusem SARS-CoV-2. Organizm człowieka ma różne metody odpowiedzi na wirusa. Wśród nich są m.in. aktywacja makrofagów i granulocytów czy uwalnianie interferonów. Jedną z metod jest również uruchomienie określonych klas limfocytów T, które niszczą komórki zainfekowane przez wirusa i w ten sposób ograniczają jego rozprzestrzenianie się. Dlatego aktywacja limfocytów T może być efektywną strategią terapeutyczną i chronić przez zakażeniem - wyjaśnia w komunikacie FNP dr hab. Danuta Gutowska-Owsiak.
Z kolei prof. Jonathan Heddle dodaje: - Obecnie nad skuteczną szczepionką na COVID-19 pracuje bardzo wiele laboratoriów na świecie, a niektóre z tych badań są już na bardzo zaawansowanym etapie. Jednak nadal nie wiemy, jaka będzie skuteczność wyprodukowanych preparatów i które z nich dadzą silną i długotrwałą odpowiedź immunologiczną. Dlatego konieczne jest testowanie i badanie różnych sposobów i różnych strategii na pobudzenie organizmu do walki z wirusem, na przykład takich jak zastosowanie sztucznych egzosomów. Mamy nadzieję, że otrzymane przez nas wyniki okażą się przydatne nie tylko w walce z pandemią COVID-19, ale również z innymi patogenami, które mogą być zagrożeniem w przyszłości.
Na badania naukowcy otrzymali łącznie ponad 2,6 mln zł. Środki, pochodzące z funduszy europejskich z programu Inteligentny Rozwój, zostały przyznane przez FNP w wyniku tematycznego konkursu na finansowanie nowych zadań badawczych związanych z pandemią Covid-19, którego budżet wynosił łącznie 15 mln zł i pozwolił na sfinansowanie w sumie 14 projektów.
Prof. Jonathan Heddle dołączył do grona pracowników naukowych Małopolskiego Centrum Biotechnologii UJ w sierpniu 2015 roku. Kieruje w nim grupą badawczą w Laboratorium Nanobiotechnologicznym i Biochemicznym. Wcześniej pracował w Wielkiej Brytanii, a następnie przez 12 lat w Japonii, gdzie przez 5 lat prowadził swoje laboratorium w Instytucie Riken w Wakō w pobliżu Tokio.
Prof. Jonathan Heddle (fot. Archiwum FNP)
