Przejdź do głównej treści

Widok zawartości stron Widok zawartości stron

Wiadomości

Nawigacja okruszkowa Nawigacja okruszkowa

Widok zawartości stron Widok zawartości stron

Nagrody naukowe im. Mikołaja Kopernika dla naukowców z UJ

Nagrody naukowe im. Mikołaja Kopernika dla naukowców z UJ

Polska Akademia Umiejętności (PAU) przyznała Nagrody naukowe im. Mikołaja Kopernika. Wręczane są co 5 lat uczonym związanym z nauką polską, którzy są autorami prac wyróżniających się szczególnie wysoką wartością naukową. W gronie laureatów znalazło się dwoje naukowców z Uniwersytetu Jagiellońskiego - dr hab. Anna Barnacka i prof. Wojciech Kucharz.


W tym roku, decyzją Rady PAU, Nagrodę naukową im. Mikołaja Kopernika w dziedzinie kosmologii i astrofizyki otrzymała dr hab. Anna Barnacka z Obserwatorium Astronomicznego UJ za cykl 5 prac pod zbiorczym tytułem Opracowanie metody wykorzystania soczewkowania grawitacyjnego do pomiarów astronomicznych z wysoką zdolnością rozdzielczą. Jak wyjaśniła nam laureatka, ostatnie 10-lecia przyniosły eksponencjalny rozwój w zakresie badania Wszechświata. Dzięki zastosowaniu nowych technologii naukowcy mogą badać i odkrywać obiekty zarówno w odległych częściach Wszechświata, jak i osiągać niezwykłą precyzję obserwacyjną pozwalającą. Niestety wysoka precyzja w poznawaniu Wszechświata jest głównie dostępna dla najniższych zakresów energetycznych, tj. fale radiowe i pozwala na badanie obiektów relatywnie bliskich. W wielu zakresach energetycznych nasze satelity i obserwatoria osiągnęły swoje limity związane z ograniczeniami fizycznymi jak wielkość teleskopów lub procesy fizyczne wykorzystywane do detekcji promieniowania elektromagnetycznego.

- Wiele pytań takich jak ewolucja wczesnego Wszechświata albo wytwarzanie wysokoenergetycznego promieniowania gamma przez relatywistyczne strugi materii w pobliżu supermasywnych czarnych dziur pozostałaby bez odpowiedzi. Zaproponowałam zakres metod, które pozwalają wykorzystać relatywistyczne zjawisko zakrzywienia czasoprzestrzeni jako “kosmiczne teleskopy” pozwalające na badania odległego Wszechświata z wysoką rozdzielczością we wszystkich zakresach energetycznych. Efekt ten znany jako soczewkowanie grawitacyjne powoduje powstawanie wielokrotnych obrazów źródła z opóźnieniami czasowymi pomiędzy tymi soczewkowanymi obrazami. Zarówno opóźnienia czasowe, jak i pozycje obrazów zależą od lokalizacji źródła w płaszczyźnie soczewki grawitacyjnej. Zatem obserwowane efekty soczewkowania grawitacyjnego mogą zostać wykorzystane do precyzyjnej lokalizacji źródła w różnych zakresach energetycznych emisji - mówi dr hab. Anna Barnacka.

W dziedzinie matematyki Rada PAU nagrodziła prof. Wojciecha Kucharza z Instytutu Matematyki UJ za przedstawienie wyników w ramach rzeczywistej geometrii algebraicznej, która zajmuje się badaniem obiektów określonych przy pomocy równań i nierówności wielomianowych. Najprostsze przykłady takich obiektów są doskonale znane ze szkoły średniej: proste, płaszczyzny, okręgi, parabole, stożki, sfery, koła, kule, itp. Uogólnieniami tych elementarnych przykładów są rzeczywiste zbiory algebraiczne i semialgebraiczne w dowolnym wymiarze. Istnieje również kilka naturalnych klas przekształceń zbiorów algebraicznych i semialgebraicznych.

- Szczególne znaczenie mają twierdzenia aproksymacyjne, pozwalające w wielu zagadnieniach teoretycznych i praktycznych zastąpić obiekty opisane przy pomocy funkcji ciągłych lub różniczkowalnych, które mogą być bardzo skomplikowane, przez obiekty mające opis wielomianowy. Moje badania naukowe należą do głównego nurtu w rzeczywistej geometrii algebraicznej. W ostatnich latach przyczyniły się one do wyodrębnienia geometrii regulous, która przyciągnęła uwagę wielu badaczy. Potwierdzeniem zainteresowania środowiska matematycznego było zaproszenie do wygłoszenia wykładu, razem z prof. Krzysztofem Kurdyką, na Międzynarodowym Kongresie Matematyków w 2018 roku – mówi prof. Wojciech Kucharz.

Tradycje Nagrody naukowej im. Mikołaja Kopernika sięgają roku 1873 roku, gdy z okazji 400. rocznicy urodzin polskiego astronoma gmina Kraków powołała fundację jego imienia, powierzając Akademii Umiejętności przyznawanie z jej środków nagrody za prace naukowe z zakresu astronomii i nauk z nią spowinowaconych, czyli astrofizyki, geodezji, geografii fizycznej, magnetyzmu ziemskiego i meteorologii. Przyznawano je w okresach 5-letnich aż do wybuchu II wojny światowej. Do tradycji powrócono w latach 90. XX wieku. Od 1995 roku PAU co pięć lat wyróżnia naukowców za ich osiągnięcia w zakresie astronomii, ekonomii, filologii klasycznej, filozofii przyrody, kosmologii i astrofizyki, matematyki, medycyny, nauk o Ziemi oraz prawa.

Polecamy również
Prof. Marian Mrozek laureatem Nagrody Głównej PTM im. Hugona Steinhausa

Prof. Marian Mrozek laureatem Nagrody Głównej PTM im. Hugona Steinhausa

Orły "Wprost" dla przedstawicieli społeczności akademickiej UJ

Orły "Wprost" dla przedstawicieli społeczności akademickiej UJ

Robert Szuchta i Agnieszka Cahn odebrali Nagrodę im. ks. Stanisława Musiała

Robert Szuchta i Agnieszka Cahn odebrali Nagrodę im. ks. Stanisława Musiała

Badaczki Uniwersytetu Jagiellońskiego z Nagrodami Ministra Nauki

Badaczki Uniwersytetu Jagiellońskiego z Nagrodami Ministra Nauki

Widok zawartości stron Widok zawartości stron