6 wybitnych badaczek nagrodzono w jubileuszowej edycji Programu L’Oréal-UNESCO Dla Kobiet i Nauki. W tym gronie znalazły się m.in. Adrianna Musiał i Aleksandra Kopacz z Wydziału Biochemii, Biofizyki i Biotechnologii UJ (WBBiB UJ). Laureatki prowadzą badania nad genezą pochodzenia konika polskiego oraz zrozumieniem mechanizmów starzenia się i dysfunkcji komórek śródbłonka, leżących u podstaw powstawania chorób sercowo-naczyniowych.
Celem programu L’Oréal Dla Kobiet i Nauki jest promowanie osiągnięć naukowych utalentowanych badaczek, zachęcanie ich do kontynuacji prac, zmierzających do rozwoju nauki oraz udzielenie wsparcia finansowego. W Polsce program prowadzony jest od 2001 roku. Organizatorem jest L’Oréal Polska wraz z Polskim Komitetem do spraw UNESCO, Ministerstwem Edukacji i Nauki, a od 2016 roku do grona partnerów dołączyła także Polska Akademia Nauk. Do 2015 roku przyznawane były stypendia dla 5 wybitnych badaczek. Od 16. edycji programu, ze względu na nową kategorię dla magistrantek, roczne stypendia przyznawane są 6 kobietom nauki. W ciągu 20 lat w Polsce jury wyróżniło 105 stypendystek.
W tegorocznej edycji stypendium magisterskie otrzymała Adrianna Musiał, absolwentka biotechnologii molekularnej na WBBiB UJ, która w 2020 roku obroniła pracę magisterską Analiza zmienności mitochondrialnego DNA w obrębie wybranych żeńskich linii założycielskich rasy konik polski napisaną pod opieką naukową prof. Jolanty Jury. Laureatka, w gramach zdobytego podczas studiów Diamentowego Grantu, prowadzi obecnie badania w Laboratorium Genetyki Molekularnej Zwierząt Instytutu Zootechniki w Balicach nad tą rodzimą rasą występujących w Polsce koni, które cechują się doskonałym przystosowaniem do życia w warunkach leśnych, długowiecznością oraz odpornością na choroby i trudne warunki bytowania.
- Pierwsza z teorii pochodzenia koników polskich zakłada, że wywodzą się one od tarpanów, które wymarły w XIX wieku. Druga - że ich przodkami są rasy prymitywne koni stepowych pochodzące od konia Przewalskiego, ostatniego żyjącego gatunku koni dzikich. W swoich badaniach z zastosowaniem nowatorskich technik genetyki molekularnej. Moje badania, z zastosowaniem nowatorskich technik genetyki molekularnej, pozwolą mi na poznanie sekwencji DNA w wybranych fragmentach chromosomu Y, który jest dziedziczony w linii męskiej oraz sekwencji w mitochondrialnym DNA, dziedziczonym w linii żeńskiej. Polimorfizmy, czyli zmiany występujące w DNA, umożliwią mi weryfikację hipotezy dotyczącej pochodzenia koników polskich. Badanie sekwencji DNA wybranego fragmentu chromosomu Y będzie miało charakter nowatorski, a uzyskane sekwencje zostaną zdeponowane w międzynarodowej bazie danych NCBI i będą dostępne dla innych badaczy - tłumaczy Adrianna Musiał.
Wśród nagrodzonych w kategorii doktoranckiej znalazła się Aleksandra Kopacz, która od studiów licencjackich jest związana z Zakładem Biotechnologii Medycznej WBBiB UJ. Jak tłumaczy, mimo że przez całe życie zajmowała się głównie przedmiotami ścisłymi, to najbardziej zafascynowała ją biologia molekularna, pozwalając jej na badanie mechanizmów chorób, a w szczególności chorób układu krążenia. W swoich badaniach skupia się na zrozumieniu powstawania tętniaka aorty brzusznej, czyli znacznego poszerzenia głównej tętnicy - aorty w części brzusznej, najczęściej w okolicach nerek.
- Niekontrolowany wzrost tętniaka może prowadzić do jego pęknięcia i w efekcie nagłej śmierci. Niestety wciąż bardzo mało wiemy o mechanizmach powstawania i przyczynach tej choroby, a ich zrozumienie mogłoby uprościć drogę do jej leczenia farmakologicznego i zastąpić dotychczasowy, inwazyjny sposób leczenia, czyli interwencję chirurgiczną - mówi Aleksandra Kopacz.
I dodaje: - Wyniki moich badań wskazują, że komórki śródbłonka wyścielające naczynia krwionośne, które są pozbawione białka RNF2, starzeją się przedwcześnie. Jestem przekonana, że te zmiany mają istotne znaczenie w tworzeniu i stabilności tętniaków, a dzięki wynikom badań nad dysfunkcją komórek śródbłonka mogą przyczynić się do stworzenia obiecującej strategii walki z procesem starzenia się. To z kolei może pozwolić zmniejszyć częstość występowania chorób sercowo-naczyniowych związanych z wiekiem.
W związku z obecną sytuacją epidemiczną ogłoszenie nazwisk stypendystek 20. edycji Programu L’Oréal-UNESCO Dla Kobiet i Nauki zostało przesunięte. Uroczysta gala odbyła się ostatecznie w formie on-line 14 kwietnia i można ją zobaczyć w serwisie internetowym YouTube.
