Łączenie naukowców, interesariuszy i społeczeństwa w celu wypracowywania rozwiązań ograniczania ilości tworzyw sztucznych jednokrotnego użytku w czasach pandemii COVID-19 - tak brzmi propozycja wypracowana przez badaczy z Instytutu Nauk o Środowisku UJ.
W ostatnich latach naukowcy skupili się na ustalaniu przyczyn kryzysu klimatycznego i prób jego zapobiegania. Jednym z istotnych źródeł podwyższania się temperatury jest zwiększająca się ilość tworzyw sztucznych. Komisja Unii Europejskiej ustanowiła konieczność zmniejszenia ilości plastikowych produktów jednokrotnego użytku, (tj. kubki, talerzyki, miski, sztućce i in.) jako mających istotny wpływ na ocieplanie się klimatu i zdrowie ludzkie. W związku z wybuchem pandemii COVID-19, problemy klimatyczne i zagrożenie plastikiem zeszły na drugi plan. Zmieniło się także postrzeganie produktów jednokrotnego użytku z tej zagrażającej środowisku na konieczną do praktycznie ciągłego użytku z powodów higienicznych i zdrowotnych. Od wybuchu pandemii, potencjalni konsumenci domagają się wręcz naczyń jednokrotnego użytku, co powoduje dalszy wzrost ich produkcji i użytkowania w stosunku do okresu z przed COVID-19.
Badacze z Instytutu Nauk o Środowisku UJ proponują, aby naukowcy podjęli działania na rzecz ograniczania użytkowania plastiku, włączając w to nie tylko ekspertów, ale także ogół społeczeństwa. Pokazują przy tym, że gospodarowanie tworzywami sztucznymi można rozumieć nie wyłącznie techniczne, ale także społecznie, jako szansę na wspólne tworzenie wiedzy (ang. knowledge brokerage) przez naukowców, praktyków nauki obywatelskiej oraz różne grupy interesariuszy (m.in. producentów, recyklerów, dystrybutorów, pracowników gospodarki odpadami komunalnymi, restauratorów, przedstawicieli organizacji pozarządowych i in.) przy pełnym zaangażowaniu społeczeństwa. W tych działaniach posiłkują się nauką obywatelską, innowacyjnymi rozwiązaniami w zakresie popularyzacji i komunikacji naukowej skierowanej do szerokiego grona odbiorców w celu kształtowania ich postaw wobec środowiska i zdrowia publicznego, a w szczególności w zmianie wzorców konsumpcji.
Przypomnieć należy, że jest to kolejne przedsięwzięcie badaczy z Instytutu Nauk o Środowisku UJ podejmowane w celu wypracowywania rozwiązań prośrodowiskowych.
Jedną z poprzednich inicjatyw była seria warsztatów pt. "Innowacyjne zarządzanie tworzywami sztucznymi - głos różnych grup interesariuszy". Celem warsztatów było stworzenie (w oparciu o doświadczenia interesariuszy różnych sektorów gospodarki, kultury i nauki) modelu minimalizacji ilości plastiku jednokrotnego użytku. Stanowiło to bezpośrednią odpowiedź na nagłą, w dużej mierze związaną z pandemią COVID-19, masowo rosnącą ilością plastikowych produktów jednokrotnego użytku.
Jak rozmawiać o plastiku? - odpowiada prof. Małgorzata Grodzińska-Jurczak.
Na podstawie tekstu i materiałów otrzymanych od prof. Małgorzaty Grodzińskiej-Jurczak (Instytut Nauk o Środowisku UJ)
