Dr hab. Agnieszka Kaczor, prof. UJ i kierowana przez nią Grupa Spektroskopii Chiralooptycznej na Wydziale Chemii wraz z prof. Igorem Reva i jego współpracownikami z Wydziału Inżynierii Chemicznej Uniwersytetu w Coimbrze otrzymali finansowanie na realizację bilateralnego projektu poświęconego organizacji, rozpoznawaniu chiralnemu i selekcji chiralnej w układach lek-liposom badanych z użyciem spektroskopii chiralooptycznych oraz modelowania molekularnego.

Chiralność, geometryczna właściwość, która sprawia, że obiekt i jego lustrzane odbicie nie nakładają się na siebie, jest jedną z podstawowych własności naszego świata. Różne enancjomery (stereoizomery, które są lustrzanymi odbiciami siebie nawzajem) tego samego leku chiralnego zwykle wykazują różnice we wchłanianiu, biodostępności, dystrybucji i klirensie, sile działania i toksyczności. W przypadku niektórych leków chiralnych mechanizm ich działania opiera się na interakcji z błoną komórkową i często związki aktywne występują tam w postaci chiralnych agregatów.

Technikami dedykowanymi do badania chiralności są spektroskopie chiralooptyczne. Nowe wibracyjne spektroskopie chiralooptyczne, określane wspólnym mianem wibracyjnej aktywności optycznej, są potężnym narzędziem do selektywnego badania chiralnych cząsteczek z dużą czułością strukturalną, szczególnie jeśli są wspierane przez modelowanie molekularne (dynamikę molekularną i obliczenia kwantowo-chemiczne), które umożliwia wgląd w strukturę molekularną i oddziaływania badanych cząsteczek.

Wspólny projekt polsko-portugalski planuje wykorzystanie podejścia łączącego wspomniane wibracyjne metody chiralooptyczne (wibracyjny dichroizm kołowy i ramanowską aktywność optyczną) z modelowaniem molekularnym do badania chiralnych biocząsteczek (w szczególności leków oddziałujących z błonami) w modelowych membranach (liposomach).

Projekt łączy doświadczenie polskich naukowców w spektroskopii chiralooptycznej z ekspertyzą naukowców portugalskich w modelowaniu molekularnym oraz w preparatyce liposomów. Połączone doświadczenie obu grup zostanie wykorzystane do zrozumienia, w jaki sposób chiralne leki organizują się w błonie i oddziałują z jej otoczeniem. Chiralne biocząsteczki będą wbudowywane w (i) niechiralne liposomy (w celu zbadania organizacji w błonie i jej wpływu na biodostępność) oraz w (ii) chiralne liposomy, działające jako selektory dla racemicznych leków chiralnych. Naukowcy mają nadzieję, że ich podejście rzuci więcej światła na mechanizm działania badanych leków chiralnych.

Organizatorem konkursu na wspólne projekty badawcze pomiędzy Polską a Portugalią jest Narodowa Agencja Wymiany Akademickiej oraz Fundação para a Ciência e a Tecnologia. Celem naboru jest wsparcie mobilności naukowców realizujących projekty badawcze, uzgodnione i prowadzone wspólnie przez uprawnionych wnioskodawców z Polski i partnerów z Portugalii. Środki na projekty w ramach naboru są przeznaczone na pokrycie kosztów podróży i pobytów naukowców, z wyłączeniem finansowania samych badań, które musi być zagwarantowane z innych źródeł. Z wnioskami o finansowanie mogły występować uczelnie, instytuty naukowe Polskiej Akademii Nauk, instytuty badawcze, instytuty działające w ramach Sieci Badawczej Łukasiewicz oraz instytuty międzynarodowe lub inne podmioty prowadzące głównie działalność naukową w sposób samodzielny i ciągły, posiadające kategorię naukową.