Europejska Rada ds. Badań Naukowych (European Research Council - ERC) ogłosiła wyniki konkursu Starting Grants 2022. Najbardziej prestiżowy grant na Starym Kontynencie udało się zdobyć dr. inż. Rafałowi Kucharskiemu z Wydziału Matematyki i Informatyki Uniwersytetu Jagiellońskiego. Naukowiec zbada, jaki wpływ będzie miała sztuczna inteligencja na mobilność miejską. Na 5-letnie badania przyznano mu 1,49 mln euro.
ERC od 2008 roku przyznaje granty na przełomowe badania prowadzone na terenie Unii Europejskiej i państw stowarzyszonych. Starting Grants jest przeznaczony dla osób od 2 do 7 lat po doktoracie. Maksymalna wysokość grantu to 1,5 mln euro. Projekty mogą dotyczyć wszystkich dziedzin wiedzy.
W tym roku o Starting Grants ubiegało się prawie 3 tys. przedstawicieli nauki. Ostatecznie dofinansowanie otrzyma 408 projektów o łącznej wartości 636 mln euro z 26 krajów Europy. Najwięcej z nich będzie realizowanych w Niemczech (81), Wielkiej Brytanii (70), Holandii (40) i we Francji (39). Naukowcom z polskich jednostek udało się zdobyć 4 granty. ERC postanowiło dofinansować projekty realizowane na Uniwersytecie Jagiellońskim, Uniwersytecie Mikołaja Kopernika w Toruniu i w Instytucie Biologii Doświadczalnej im. M. Nenckiego PAN.
- Jako dziekan wyrażam dumę i zadowolenie, że dr inż. Rafał Kucharski będzie kierował pierwszym grantem ERC realizowanym na Wydziale Matematyki i Informatyki. W ubiegłym roku został on zatrudniony na naszym wydziale w ramach konkursu programu Inicjatywa Doskonałości - Uniwersytet Jagielloński. Mimo krótkiego okresu zatrudnienia jest już w pełni zintegrowany ze środowiskiem naszej jednostki. Udało mu się już utworzyć zespół badawczy, który dzięki uzyskanemu grantowi ERC ma szansę na dalszy prężny rozwój w niezwykle istotnej tematyce. Warto podkreślić, że realizacja grantu ma szansę przynieść niezwykle praktyczne zastosowania, które będą wpływać na życie każdego z nas - mówi prof. Włodzimierz Zwonek, dziekan Wydziału Matematyki i Informatyki UJ.
Sztuczna inteligencja to sposób na rozwiązanie problemów transportu w miastach. Wciąż jednak nie wiemy, jakie wiążą się z tym ryzyka. Dr inż. Rafał Kucharski z Wydziału Matematyki i Informatyki UJ sprawdzi, czy inteligentne maszyny mogą nas przechytrzyć - dojeżdżać do celu szybciej, sprawniej lub taniej niż ludzie. Wprowadzenie sztucznej inteligencji, przy ograniczonej przestrzeni miast, będzie oznaczać, że użytkownicy bez dostępu do technologii będą podróżować dłużej i w gorszych warunkach. Projekt "COeXISTENCE - Playing urban mobility games with intelligent machines. Framework to discover and mitigate human-machine conflicts" najpierw sprawdzi, czy takie ryzyko faktycznie występuje, a następnie zaproponuje metody osiągania synergii i wspólnego korzystania z przestrzeni miast.
- To jak funkcjonują miasta i że pewne drogi się korkują, a linie tramwajowe czy autobusowe są bardziej obciążone, wynika z interakcji między ludźmi i z naszych decyzji, o której godzinie wyjechać, jaki środek transportu i trasę wybrać. Jeśli decyzję zaczną podejmować za nas roboty czy maszyny ze sztuczną inteligencją, to jest ryzyko, że z nami wygrają. Może się okazać, że właściciele samochodów wyposażonych w sztuczną inteligencję mniej czasu stracą w korkach, a ci którzy nie dysponują dostępem do technologii, będą ponosić coraz większe koszty, bo ograniczone zasoby zostaną wykorzystane przez sztuczną inteligencję - mówi dr inż. Rafał Kucharski.
I dodaje: - W tych interdyscyplinarnych badaniach modele miejskich systemów transportowych będą łączone z modelami głębokiego uczenia maszynowego. W wirtualnym środowisku symulacyjnym ludzie symulowani modelami behawioralnymi i maszyny używające głębokich sieci neuronowych do podejmowania optymalnych decyzji wspólnie będą konkurować o ograniczone zasoby. W czterech grach, w które wszyscy nieświadomie gramy każdego dnia z innymi kierowcami i pasażerami, maszyny będą chciały najpierw nauczyć się nas naśladować, następnie przechytrzyć, korzystając ze swych przewag nad ludźmi, aby w końcu zostać ujarzmionymi i uregulowanymi tak, by z nami synergicznie współdziałać, pomagając miastom osiągać cele neutralności klimatycznej.
Dr inż. Rafał Kucharski pracuje na Wydziale Matematyki i Informatyki UJ od 2021 roku. Zatrudniony został w ramach Programu Strategicznego Inicjatywa Doskonałości w UJ. Kieruje grantem NCN Opus, prowadzonym w Grupie Metod Uczenia Maszynowego, w której nadzoruje prace 4-osobowego zespołu badawczego rozwijającego metody współdzielenia przejazdów w miastach. Przed powrotem do Polski pracował jako postdoc (2019-2021) w grancie ERC na Uniwersytecie Technicznym w Delft, gdzie modelował i symulował działanie tzw. platform mobilnościowych, tj. Uber. Wcześniej był zatrudniony na Politechnice Krakowskiej w zespole zajmującym się budową modeli transportowych wykorzystywanych m.in. w Krakowie i Warszawie. W trakcie doktoratu współpracował z Uniwersytetem La Sapienza w Rzymie, w którym opracował algorytmy zarządzania ruchem miejskim w sytuacjach kryzysowych.
Przypomnijmy, że w ubiegłych latach granty ERC przyznano także innym naukowcom Uniwersytetu Jagiellońskiego. Te najbardziej prestiżowe stypendia na Starym Kontynencie otrzymali: dr hab. Tomasz Żuradzki, prof. UJ i dr Rafał Banka (Wydział Filozoficzny), dr hab. Michał Németh, prof. UJ (Wydział Filologiczny), dr hab. Sebastian Glatt (Małopolskie Centrum Biotechnologii), dr hab. Szymon Chorąży, prof. UJ i dr hab. Dawid Pinkowicz, prof. UJ (Wydział Chemii) oraz dr Krzysztof Szade (Wydział Biochemii, Biofizyki i Biotechnologii).
