6 listopada mija 79 lat od przeprowadzenia przez hitlerowskiego okupanta podstępnej akcji, w wyniku której 183 krakowskich profesorów i nauczycieli akademickich, w tym 155 pracowników Uniwersytetu Jagiellońskiego, zostało aresztowanych, a następnie wywiezionych do obozów koncentracyjnych w Sachsenhausen i Dachau, gdzie kilkunastu z nich straciło życie.

Rocznica tych wydarzeń od lat obchodzona jest przez Uniwersytet Jagielloński jako Dzień Pamięci. Święto ma z jednej strony przypominać o tragicznej historii z 1939 roku, z drugiej ma być inspiracją do refleksji, chwili wspomnień oraz złożenia hołdu pamięci wszystkim tym, którzy w przeszłości tworzyli wspólnotę naszej uczelni - profesorom, pracownikom, absolwentom, studentom Uniwersytetu Jagiellońskiego. Od 2015 roku formuła święta została poszerzona  i zmieniła się także jego nazwa, gdyż w obchody Akademickiego Dnia Pamięci włączają się obecnie wszystkie uczelnie skupione w Kolegium Rektorów Szkół Wyższych Krakowa.

Uroczystość poprzedziło złożenie wieńca pod tablicą upamiętniającą uwięzienie aresztowanych profesorów w budynkach obecnych koszarów 16. Batalionu Powietrznodesantowego przy ul. Wrocławskiej 82. Delegacje krakowskich szkół wyższych spotkały się także na cmentarzach - Salwatorskim i  Rakowickim, gdzie na mogiłach profesorów oraz naukowców, którzy swoim życiem i pracą zasłużyli się dla rozwoju uczelni złożono kwiaty i zapalono znicze.

Przedstawiciele UJ, którym przewodził rektor prof. Wojciech Nowak, zatrzymali się na cmentarzu Rakowickim przy grobie prof. Franciszka Waltera (1885-1950) - rektora UJ w latach 1946-1948, aresztowanego podczas Sonderaktion Krakau, więźnia obozu Sachsenhausen, wykładowcy tajnego nauczania; dermatologa i wenerologa, autora m.in. pracy o objawach chorób skórnych u postaci z ołtarza Wita Stwosza w kościele Mariackim w Krakowie.

Wiązanki złożono także na odnowionym w tym roku nagrobku prof. Adama Miodońskiego (1861-1913) - filologa klasycznego, latynisty, badacza humanizmu polskiego, przez 20 lat pracy związanego z UJ.

Zebranych w auli Collegium Novum UJ uczestników uroczystości - m. in. rodziny aresztowanych profesorów, byłych studentów tajnego nauczania, rektorów krakowskich uczelni, korpus dyplomatyczny, witał rektor UJ prof. Wojciech Nowak: - Duża liczba uczestników uroczystości świadczy o tym, że żyje w nas pamięć o tych, którzy odeszli oraz gotowość do podtrzymywania tradycji.

- Tylko jako zbiorowość wolnych duchem ludzi możemy przetrwać najcięższe nawet terminy i dać, gdy zajdzie tego potrzeba, świadectwo naszej cywilnej odwagi. Tego uczą nas mężne życiorysy zmarłych poprzedników - mówił w swoim wystąpieniu zatytułowanym "Rozważania na marginesie wiersza Zbigniewa Herberta Przeczucia eschatologiczne Pana Cogito" prof. Jan W. Tkaczyński, przewodniczący Komitetu ds. Opieki nad Grobami Profesorów UJ.  - Nasz Uniwersytet słusznie może uchodzić za jedyną w swoim rodzaju fortecę wartości kruchych, wartości często niedocenianych i pomijanych, które nie umieją się bronić same. Tymczasem ich obrona jest naszym przekazywanym z pokolenia na pokolenie nieprzemijającym zadaniem - kontynuował.

Twórczość Zbigniewa Herberta wybrzmiała podczas uroczystości jeszcze raz dzięki recytacji w wykonaniu prof. Jacka Romanowskiego, w którego interpretacji zebrani wysłuchali wierszy: "Pożegnanie września", "Ballada o tym, że nie giniemy", "Do Henryka Elzenberga w stulecie jego urodzin" i "Do Marka Aurelego".

Podczas spotkania Dział Promocji UJ oraz Sekcja ds. Portalu Uniwersyteckiego zaprezentowały nową odsłonę strony internetowej Komitetu ds. Opieki nad Grobami Profesorów UJ - in-memoriam.uj.edu.pl, gdzie szczególną uwagę zwraca wyszukiwarka - „Lista Pamięci”, stanowiąca swoisty poczet 1200 nazwisk zmarłych po roku 1803 profesorów Uniwersytetu Jagiellońskiego. Dzięki nowym funkcjom wyszukiwarki, możliwe jest nie tylko przeczytanie biogramów profesorów UJ, którzy znaleźli miejsce wiecznego spoczynku w Krakowie, ale także, dzięki załączonej mapie z danymi geolokalizacyjnymi (GPS) oraz fotografii grobu -  znalezienie lokalizacji konkretnego grobu. Wyszukiwanie zaawansowane umożliwia przeglądanie Listy Pamięci dodatkowo według: pierwszej litery nazwiska, dziedziny naukowej, miejsca spoczynku, statusu grobu, przedziału daty urodzenia i śmierci oraz płci.

Stałym punktem programu uroczystości jest Apel Pamięci, podczas którego przywoływane są nazwiska ofiar Sonderaktion Krakau. Odczytał go przewodniczący Samorządu Studentów UJ Jakub Bakonyi.

Na zakończenie spotkania prorektor UJ ds. rozwoju prof. Dorota Malec wystąpiła z odczytem pt. "Dąb Wolności - symbol pamięci i hołdu", w którym przytoczyła historię zasadzenia przed Collegium Novum UJ obecnego podczas wielu uniwersyteckich uroczystości drzewa. - Nasza zaduma pod Dębem Wolności ma w przededniu setnej rocznicy odzyskania przez Polskę niepodległości specjalny wydźwięk - mówiła.

Prof. Malec przypomniała, że dąb posadzono 3 maja 1919 roku, w rocznicę uchwalenia Konstytucji z 1791 r., dla uczczenia ustanowionego kilka dni wcześniej (29 kwietnia) przez Sejm Ustawodawczy Święta Narodowego Trzeciego Maja. Były to zatem pierwsze obchody tego święta w Krakowie. Zasadzony przez młodych skautów dąb nie przetrwał jednak drugiej wojny światowej. Po jej zakończeniu w tym samym miejscu posadzono nowe drzewo. Prof. Dorota Malec zauważyła, że drzewo stało się symbolem wierności tradycji i szacunku dla minionych pokoleń, co podkreślone zostało jeszcze mocniej w latach 1999 - 2004, gdy pod dębem złożono ziemię z 17 miejsc męczeństwa Polaków.

Obchody Akademickiego Dnia Pamięci zakończyło złożenie kwiatów pod tablicami pamiątkowymi w Collegium Novum oraz przy wzmiankowanym Dębie Wolności.