Przejdź do głównej treści

Widok zawartości stron Widok zawartości stron

Wiadomości

Nawigacja okruszkowa Nawigacja okruszkowa

Widok zawartości stron Widok zawartości stron

Akademicki Dzień Pamięci. Hołd oddany ofiarom wojny i zmarłym członkom uczelnianej społeczności

Akademicki Dzień Pamięci. Hołd oddany ofiarom wojny i zmarłym członkom uczelnianej społeczności

6 listopada minęły 83 lata od przeprowadzenia przez hitlerowskiego okupanta podstępnej akcji, w wyniku której 183 krakowskich profesorów i nauczycieli akademickich, w tym 155 pracowników Uniwersytetu Jagiellońskiego, zostało aresztowanych, a następnie wywiezionych do obozów koncentracyjnych w Sachsenhausen i Dachau, gdzie kilkunastu z nich straciło życie.

Rocznica od 2015 roku obchodzona jest wspólnie przez krakowskie uczelnie jako Akademicki Dzień Pamięci. Również dzisiaj liczne grono studentów, doktorantów i pracowników naukowych krakowskich uczelni po raz kolejny zgromadziło się na Cmentarzu Rakowickim, aby przypominać dramatyczne wydarzenia z 6 listopada 1939 roku, a zarazem wspominać zmarłych współpracowników oraz kolegów. Delegacja UJ złożyła także wieńce i zapaliła znicze na grobach na Cmentarzu Salwatorskim oraz pod tablicą upamiętniającą uwięzienie aresztowanych profesorów w koszarach przy ul. Wrocławskiej 82.

- Historia naszych uczelni jest zawsze historią pisaną przez ludzi, a ich groby są miejscem, gdzie przywołujemy o nich pamięć i wydarzenia z nimi związane – mówił rektor UJ prof. Jacek Popiel.

Stojąc przy odnowionym grobie profesora Jerzego Smoleńskiego, przewodniczący Komitetu ds. Opieki nad Grobami Profesorów UJ prof. Jan W. Tkaczyński podkreślił, że na Cmentarzu Rakowickim w Krakowie znajduje się aż 945 grobów profesorów UJ. Przypomniał także postać prof. Smoleńskiego – jednej spośród 183 ofiar akcji przeciwko profesorom w 1939 roku, który zginął w obozie w Sachsenhausen. Przez ostatnie lata grobem nikt się nie opiekował. Był on wybitnym geografem, członkiem Polskiej Akademii Umiejętności, dziekanem Wydziału Filozoficznego UJ, jednym z tych naukowców, którzy poprzez swoje przełomowe badania z zakresu geomorfologii wprowadzili polskich geografów do czołówki naukowców europejskich.

Główne obchody Akademickiego Dnia Pamięci odbyły się w Collegium Novum. Dr Paweł Sękowski wygłosił wykład zatytułowany „Aktion gegen Universitäts-Professoren i jej następstwa jako część wspólnej pamięci społeczności akademickiej, ponad historycznymi i współczesnymi podziałami”.

- Akcja była tragedią dla wspólnoty akademickiej UJ, ale także dla innych uczelni, szczególnie Akademii Górniczej. W szerszym wymiarze była tragedią dla całego polskiego świata akademickiego. Nie było to wydarzenie o znaczeniu lokalnym. Represje dotknęły w głównej mierze naukowców pochodzenia etnicznie polskiego, ale również narodowości ukraińskiej, a także polskich Żydów, zamordowanych później z powodu swojego pochodzenia. Represje dotknęły specjalistów i badaczy z rozmaitych dziedzin, pracujących na wszystkich ówczesnych wydziałach UJ - mówił dr Sękowski. Podkreślił także, że prześladowane były osoby o rozmaitych przekonaniach politycznych - duchowni katoliccy, osoby sympatyzujące z endecją, uczeni związani z ruchem legionowym, ludowym, socjalistycznym. Lista ofiar odzwierciedlała pełny przekrój uniwersytetu, zatem pamięć o tych ludziach nie może być partykularna i wybiórcza i nie należy do żadnej opcji ideologicznej, światopoglądowej czy politycznej, należy do nas wszystkich.

Prelegent skrótowo przypomniał także wydarzenia z 6 listopada 1939 roku. Tego dnia w budynku Collegium Novum władze niemieckie aresztowały 183 naukowców Uniwersytetu Jagiellońskiego, Akademii Górniczej i Akademii Handlowej w Krakowie. Zatrzymani zostali przewiezieni do krakowskiego więzienia przy ulicy Montelupich, następnie do koszar przy ówczesnej ul. Mazowieckiej, a w końcu do obozu koncentracyjnego Sachsenhausen-Oranienburg. W wyniku chorób, głodu, zimna, bicia i prześladowań, w krótkim czasie w obozie - bądź krótko po jego opuszczeniu - zmarło 20 profesorów. Akcji represyjna gestapo znana jest powszechnie jako Sonderaktion Krakau, ale określenie to funkcjonuje dopiero od lat 60. XX wieku. Nazwa nadana przez niemieckich okupantów brzmi „Aktion gegen Universitäts-Professoren”.

- Nie wyobrażam sobie, w szczególności w obliczu wydarzeń, które towarzyszą nam od 24 lutego, kiedy rozpoczęła się agresja Rosji przeciwko Ukrainie, aby nie przywoływać historii z 1939 roku. Niestety otaczająca nas rzeczywistość obrazuje, że nie potrafimy wyciągać wniosków z historii – mówił rektor UJ prof. Jacek Popiel, który zwracał się szczególnie do obecnego na sali konsula generalnego Ukrainy Wiaczesława Wojnarowskiego, przekazując mu słowa solidarności z narodem ukraińskim.

Prof. Jacek Popiel złożył ponadto podziękowania Komitetowi ds. Opieki nad Grobami Profesorów UJ, który jest instytucją wyjątkową w akademickim krajobrazie Polski. Jego zadaniem jest nie tylko opieka nad grobami profesorów, ale i podejmowanie wszelkich działań, których celem jest przywoływanie pamięci zmarłych profesorów UJ. Temu celowi służy wydanie czterech tomów księgi „Pro memoria” obejmujących kolejno: cmentarze Rakowicki i Salwatorski w Krakowie, cmentarze położone na terenie Krakowa, a także w Małopolsce historycznej, tj. w dawnych województwach krakowskim i rzeszowskim, jak i opublikowanie dziewięciu dodatków okolicznościowych do „Dziennika Polskiego” pt. „Szlakiem Pamięci”. Rektor podkreślił, że za sukces należy uznać, że dotychczas przeprowadzono rewaloryzację 23 grobów profesorskich, jak również udało się przedłużyć nienaruszalność pięciu dalszych miejsc wiecznego spoczynku profesorów naszej Almae Matris. Te działania Komitetu byłyby niemożliwe bez szczodrego wspierania działań rewaloryzacyjnych ze strony donatorów, którym należą się za to serdeczne podziękowania.

Zebrani w auli Collegium Novum UJ wysłuchali utworu „Agnus Dei” Krzysztofa Pendereckiego w wersji na oktet wiolonczelowy w wykonaniu artystów Akademii Muzycznej w Krakowie. Odbył się także Apel Pamięci, który odczytała przewodnicząca Samorządu Studentów Uniwersytetu Jagiellońskiego Katarzyna Jedlińska. Następnie nastąpiło złożenie kwiatów pod tablicami pamiątkowymi w Collegium Novum oraz przy Dębie Wolności.

Zobacz galerię zdjęć
Polecamy również
Uczczono rocznicę wznowienia działalności UJ po II wojnie światowej

Uczczono rocznicę wznowienia działalności UJ po II wojnie światowej

Muzeum UJ wkrótce skończy 60 lat i zapowiada huczny jubileusz

Muzeum UJ wkrótce skończy 60 lat i zapowiada huczny jubileusz

Opłatek środowiska akademickiego Krakowa [ZDJĘCIA]

Opłatek środowiska akademickiego Krakowa [ZDJĘCIA]

Koncert jubileuszowy Chórów Akademickich UJ

Koncert jubileuszowy Chórów Akademickich UJ

Widok zawartości stron Widok zawartości stron