Decyzja Senatu UJ o utworzeniu w Collegium Maius muzeum zapadła w 1947 roku. Jednak jego otwarcie dla publiczności nastąpiło dopiero 6 maja 1964 r po wielu latach starań Karola Estreichera jr., który był pomysłodawcą muzeum i jego pierwszym dyrektorem. Jubileusz działalności muzeum oraz twórcę i pomysłodawcę jego aranżacji upamiętnia wystawa, której wernisaż z udziałem władz UJ oraz obecnych i byłych dyrektorów muzeum odbył się 7 maja.
Wystawa "Pan na Collegium Maius. Dziedzictwo Karola Estreichera młodszego", której kuratorem jest Artur Wójcik, koncentruje się na jego twórcy - Karolu Estreicherze młodszym oraz konfrontuje się z czarną legendą, jaka powstała w Krakowie po jego śmierci. Opowiada również o nietuzinkowych ludziach pracujących w Muzeum UJ oraz o tym, jak stworzona w czasach Estreichera wizja dziedzictwa Uniwersytetu Jagiellońskiego funkcjonuje dzisiaj. Prezentowane są na niej m.in. przedmioty używane podczas przebudowy gmachu, dokumenty związane z Karolem Estreicherem czy perełki ze zbiorów Muzeum UJ.
- W muzeum pracują obecnie 64 osoby, które zaliczają się do trzech różnych pokoleń muzealników – najstarsze związane było bezpośrednio z prof. Karolem Estreicherem, pośrednie wychowane zostało przez prof. Stanisława Waltosia, najmłodsze zaś pracuje pod kierunkiem prof. Krzysztofa Stopki – przypomniała prowadząca spotkanie dr Joanna Ślaga, zastępca dyrektora Muzeum UJ.
O wizji muzeum wymyślonej przez Karola Estreichera młodszego można przeczytać w jego dziennikach:
- Odnowienie jest w pełnym toku. Jego naczelnym zadaniem jest uczynienie gmachu użytkowego o charakterze muzealnym, a celem jest nadanie Uniwersytetowi takiej siedziby, która w tych głupich i ahistorycznych czasach podkreślałaby rolę uniwersytetu w kulturze polskiej. Nie będzie to muzeum w ścisłym tego słowa znaczeniu. Będzie to żywy, bo używany gmach uniwersytecki, gdzie w salach wśród pamiątek przeszłości obradować będzie młodzież i profesorowie, a na dziedzińcu i w ogrodzie będą między wykładami krążyć uczniowie, tak jak za dawnych czasów. Jest to jedyny sposób, aby Collegium Maius przywrócić rumieńce życia.
- Karol Estreicher młodszy stworzył niezwykłe muzeum, składające się w dużej części z przedmiotów, które nigdy nie miały niczego wspólnego z budynkiem Collegium Maius, ale w takiej konfiguracji i zestawieniu, że dzisiaj jest to nie do pomyślenia, że nie były przeznaczone do tego miejsca. Dzięki genialnej inwencji twórczej stworzył muzeum autentyczne, muzeum epoki, muzeum ducha uniwersyteckiego. Takiego muzeum nie ma chyba w całej Europie – mówił podczas otwarcia wystawy prof. Stanisław Waltoś, poprzedni dyrektor Muzeum UJ
Jak zauważył prof. Krzysztof Stopka, obecny dyrektor placówki, Collegium, obecnie powszechnie określane jako Maius, w XV wieku było nazywane królewskim. Można go też nazwać – estreicherowskim, ponieważ to, co obecnie widzimy nie jest dokładnym pomnikiem przeszłości, która rozpoczęła się w tym miejscu na początku XV wieku. Dzisiaj podziwiamy koncepcję Karola Estreichera, który chciał przywrócić średniowieczny kształt budynku, wydobyć go spod XIX wiecznego kostiumu. Wygląd wnętrza jest jednak wyłącznie koncepcją Karola Estreichera, ponieważ z dawnych czasów nie zachowały się żadne obrazy je ilustrujące. Istnieją jedynie fotografie z okresu, kiedy mieściła się w nich Biblioteka Jagiellońska.
