Zapraszamy na wykład prof. Anny Gizy-Poleszczuk pt. "Społeczna odpowiedzialność socjologii", który odbędzie się w ramach cyklu Spotkań Mistrzowskich Instytutu Socjologii Uniwersytetu Jagiellońskiego - serii spotkań on-line z wybitnymi przedstawicielami życia naukowego w Polsce i na świecie.
"Wiedza wspólna, a ściślej rzecz biorąc samowiedza, jest podstawą koordynacji działań zbiorowych, a tym samym warunkiem istnienia i funkcjonowania grup i zbiorowości społecznych. Idzie o wiedzę ‘społeczeństwa’ o sobie samym, która umożliwia (trafną) antycypację zachowań innych i definicje sytuacji. ‘Common knowledge’ (teoria stworzona przez Noblistę Roberta Aumanna) precyzyjnie definiuje wspólną wiedzę i problematyzuje procesy jej uwspólniania - do tej teorii będę się odwoływała. W niewielkich grupach i społecznościach, opartych na bezpośrednich interakcjach, tworzenie wspólnej wiedzy przybiera proste formy ‘agory’, plotki czy wykorzystywania sieci sąsiedzkich do przekazywania informacji, a sama wiedza ma charakter empiryczny, i dodatkowo zakorzeniona jest w terytorium, swojskim krajobrazie, historii rodzinnej, budynkach o szczególnym społecznym znaczeniu - jak kościół czy świetlica.
Powstanie nowoczesnego, masowego społeczeństwa oznacza dodanie nad zróżnicowaną mozaiką społeczności nowego poziomu – ‘społeczeństwa’ sensu largo, epifenomenu państwa narodowego, kształtowanego odgórnie poprzez działania centralnych instytucji i sieć obiektywnych współzależności wynikających z wymiany gospodarczej (rynek), użytkowania wspólnych zasobów (dobra publiczne) itp. Ten rodzaj ‘społeczeństwa’ jest zjawiskiem nowym i nieintuicyjnym. Wiedzy o tej rozległej, wielomilionowej zbiorowości nie da się zbudować oddolnie na podstawie doświadczenia – dostępny jednostkom wycinek rzeczywistości jest tak niewielki, że nie da się go uogólnić. Co więcej, pojawia się napięcie między przynależnością do różnego rodzaju realnych grup - rodziny, parafii, sąsiedztwa, współpracowników itp., a przynależnością do abstrakcyjnego ‘społeczeństwa’, które obejmuje wszystkich ludzi i wszystkie te grupy, pozostając jednocześnie poza zasięgiem doświadczenia.
Wytwarzania wiedzy wspólnej - samowiedzy społecznej umożliwiającej funkcjonowanie w rozległej przestrzeni anonimowych, heterogenicznych kontaktów - wymaga nowych narzędzi. W tym właśnie miejscu pojawia się socjologia jako nowa, naukowa forma kształtowania (samo)wiedzy społecznej. I jednocześnie pojawia się luka - napięcie - między wiedzą empiryczną kreowaną w ramach społeczności niższego rzędu a wiedzą naukową o społeczeństwie sensu largo, między wiedzą płynącą z doświadczenia, które zawsze jest konkretne i lokalne, a wiedzą ‘naukową’, która jest ogólna i zdekontekstualizowana. Ta druga nader często użytkowana jest przez różnych aktorów społecznych - władze publiczne, przemysł czy partie polityczne, co wikła socjologię w grę władzy.
Wiedza socjologiczna ma też moc performatywną. Wpływa na świat społeczny w sposób, którego nie kontroluje albo którego się wypiera. Dobrym przykładem jest dyskusja, jaką swego czasu wywołała książka 'Spirala milczenia' (E. Noelle- Neumann), ‘The Averaged American’ (S. Igo) ‘The Opinion Makers’ (D. Moore), prace Knorr-Cetiny o systemach skopicznych, w tym o ‘statystycznym wytwarzaniu społeczeństwa’. Czy zatem i w jaki sposób socjologia powinna być - jest - odpowiedzialna za użytek z niej czyniony i za społeczne konsekwencje przenikania jej ustaleń do (samo)wiedzy społecznej? Niezależnie od tego, czy w polskim społeczeństwie poziom zaufania interpersonalnego jest ‘rzeczywiście’ bardzo niski, jakie będą konsekwencje rozpowszechnienia się tego przekonania dla interakcji w przestrzeni publicznej?" - czytamy w streszczeniu wystąpienia prof. Anny Gizy-Poleszczuk.
Wykład odbędzie się 26 maja o godz. 18.00 na platformie MsTeams:
- link do spotkania,
- kod zespołu: uyx84by.
Prof. Anna Giza-Poleszczuk jest związana od lat 80-tych z Wydziałem Filozofii i Socjologii (od 2020 Wydziałem Socjologii) Uniwersytetu Warszawskiego. W latach 2012-2019 pełniła funkcję prorektor ds. polityki finansowej i rozwoju, a od roku 2020 dziekan nowo powstałego Wydziału Socjologii. W latach 1994-2005 pełniła funkcje dyrektor działu badań rynku, a następnie dyrektor Centrum Innowacji na Europę Środkowo-Wschodnią w firmie Unilever. Od lat współpracuje z organizacjami pozarządowymi. Prowadziła badania finansowane z polskich i zagranicznych grantów, głównie nad przemianami w Polsce i regionie po roku 1989. Naukowo zajmuje się socjologią teoretyczną i socjologią rodziny.