Prestiżowe amerykańskie wydawnictwo Lexington Books wydało książkę "Art in the Pre-Hispanic Southwest: An Archaeology of Native American Cultures" autorstwa dr. hab. Radosława Palonki, prof. UJ z Wydziału Historycznego UJ. Publikacja, będąca syntezą rozwoju kulturowego społeczności indiańskich, jest ewenementem, ponieważ została napisana z perspektywy Europejczyka, mimo że Amerykanie mają wielu wybitych specjalistów w tym zakresie.
Dr hab. Radosław Palonka, prof. UJ z Instytutu Archeologii Uniwersytetu Jagiellońskiego od 2011 roku prowadzi projekt badawczy w regionie Mesa Verde w Kolorado w USA. Tereny te znane są zarówno archeologom, jak też turystom, głównie ze względu na słynne miasta skalne Indian z prekolumbijskiej kultury Pueblo budowane w niszach i schroniskach skalnych na stokach stromych kanionów oraz dzięki licznym przykładom sztuki naskalnej. Jest to pierwszy samodzielny polski projekt archeologiczny w Stanach Zjednoczonych i obecnie jedyny europejski prowadzony na tym obszarze. Badania finansowane są m.in. z grantów Narodowego Centrum Nauki, US Bureau of Land Management, środków własnych uczelni i Konsulatu Generalnego i Ambasady USA w Polsce.
Stany Arizona, Nowy Meksyk, Kolorado i Utah to jedne z najbardziej bogatych archeologicznie regionów w całej Ameryce Północnej. Na tamtejszych uniwersytetach tworzone były podwaliny myśli archeologicznej i badań terenowych tego regionu. Dlatego tym bardziej cenne jest wydanie w Stanach Zjednoczonych i przez polskiego badacza monografii będącej syntezą dużej części historii tego ważnego obszaru, który dzisiaj jest niejako tyglem kulturowym, w którym mieszają się m.in. kultury amerykańska, meksykańska i rdzenna indiańska. Recenzje i rekomendacje książki na tylnej okładce napisali czołowi archeolodzy zajmujący się badaniami Południowego Zachodu USA. Najnowsza książka dr. hab. Radosława Palonki, prof. UJ jest przetłumaczoną i rozszerzoną wersją jego habilitacji "Sztuka i archeologia kultur indiańskich prekolumbijskiego Południowego Zachodu USA", która ukazała się nakładem Wydawnictwa UJ w 2019 roku.
Zakres chronologiczny monografii "Art in the Pre-Hispanic Southwest: An Archaeology of Native American Cultures" to ostatnie 20 tysięcy lat, od momentu pojawienia się na Południowym Zachodzie pierwszych ludzi, przodków dzisiejszych Indian, aż do przybycia Europejczyków w XVI wieku. Praca obejmuje więc czasy od okresu paleoindiańskiego, poprzez okresy archaiczny i formatywny oraz późniejsze wysoko rozwinięte kultury i cywilizacje rolnicze: Pueblo, Casas Grandes, Hohokam, Mogollon/Mimbres i Fremont. Opisane jest także stosunkowo niedawne, bo dopiero 500-600 lat temu, przybycie na te tereny ludów nomadycznych: Atapasków - słynnych Apaczów i Nawahów - oraz ludów mówiących językami numicznymi, w tym m.in. Ute i Pajutów.
- Nacisk położony jest na opisy przemian osadniczych, kultury materialnej, ale także analizy ikonografii ceramiki i sztuki naskalnej. To połączenie badań nad osadnictwem, kulturą materialną i sztuką naskalną jest unikalną próbą całościowej rekonstrukcji kultur prekolumbijskich. Publikacja dotyka spraw związanych z prawodawstwem amerykańskim i ochroną dziedzictwa kulturowego, a także nowoczesnych metod badawczych, w tym digitalizacji zabytków i nowoczesnego wystawiennictwa. Dotyczy także współpracy archeologów i antropologów ze współczesnymi społecznościami tubylczymi, jeśli chodzi o badania indiańskiej tradycji ustnej, której analizy stanowią ważną gałąź wiedzy do poznania kultur prekolumbijskich i historycznych tego regionu - wyjaśnia Radosław Palonka.
Książkę "Art in the Pre-Hispanic Southwest: An Archaeology of Native American Cultures" opublikowało w serii Issues in Southwest Archaeology prestiżowe wydawnictwo Lexington Books ze Stanów Zjednoczonych będące częścią koncernu wydawniczego Rowman & Littlefield. Publikacja ukazała się jednocześnie w USA i Wielkiej Brytanii.
