Ministerstwo Edukacji i Nauki w ramach inwestycji związanych z rozbudową infrastruktury naukowej przyznało środki na budowę nowej linii eksperymentalnej. Linia badawcza małokątowego rozpraszania promieniowania rentgenowskiego (SAXS) powstanie w nowej hali Narodowego Centrum Promieniowania Synchrotronowego SOLARIS w Krakowie. Liderem konsorcjum naukowego jest Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu (UAM).
Projekt przygotowany przez prof. Macieja Kozaka z Zakładu Fizyki Biomedycznej UAM wraz ze współpracownikami z Wydziału Fizyki tej uczelni oraz NCPS SOLARIS został zakwalifikowany do finasowania przez resort nauki. W ramach grantu inwestycyjnego "Budowa linii pomiarowej do badań z użyciem małokątowego rozpraszania promieniowania rentgenowskiego" sfinansowana zostanie budowa linii badawczej SAXS o wartości 35 mln złotych. Będzie to pierwsza w Polsce i Europie Środkowo-Wschodniej aparatura dedykowana badaniom cząsteczek biologicznych, polimerów i ich kompozytów, surfaktantów, nośników leków, nanomateriów oraz nowych materiałów funkcjonalnych.
Jak informuje NCPS SOLARIS, badania prowadzone na linii SAXS znajdą zastosowanie m.in. w naukach biologicznych, medycynie (projektowaniu leków), chemii i naukach materiałowych. Stacje końcowa umożliwi m.in. analizy struktury białek, wirusów, kwasów nukleinowych i polimerów. Badania te dostarczą wiedzy o molekularnych podstawach funkcjonowania organizmów żywych oraz o architekturze makrocząsteczek.
- Nowa linia badawcza koordynowana przez Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu uzupełni spektrum możliwości badawczych oferowanych przez SOLARIS i specyficznie obejmie obszar badań strukturalnych. Dzięki temu centrum będzie miało w swojej ofercie badawczej wszystkie trzy metody pozwalające na badania strukturalne w układać biologicznych i medycznych. W tym zakresie myślę o kriomikroskopii elektronowej, która już prężnie działa w SOLARIS, budowanej linii krystalograficznej i linii dedykowanej do małokątowego rozpraszania promieniowania synchrotronowego - mówi dr hab. Jakub Szlachetko, prof. UJ, p.o. dyrektor NCPS SOLARIS.
Budowa nowej linii badawczej potrwa około 3 lata i składać się będzie z szeregu etapów: montażu urządzeń we front-endzie, konstrukcji optyki oraz instalacji stacji końcowej. Pierwsi naukowcy prowadzący swoje eksperymenty na linii SAXS powinni pojawić się już w drugiej połowie 2026 roku.
