W ostatnim numerze prestiżowego czasopisma "Nature Reviews Immunology" (w dziedzinie immunologii jest ono drugim najwyżej klasyfikowanym czasopismem na świecie o Impact Factor=33.287) ukazał się artykuł autorstwa Elżbiety Kołaczkowskiej i Paula Kubesa dotyczący roli jednego z typów krwinek białych (neutrofili) w odporności.

Dr hab. Elżbieta Kołaczkowska jest adiunktem w Zakładzie Immunologii Ewolucyjnej Instytutu Zoologii UJ. Obecnie przebywa w Kanadzie na Uniwersytecie w Calgary, na stypendium Marie Curie finansowanym w ramach 7. Programu Ramowego Unii Europejskiej. Z kolei profesor Paul Kubes kieruje grupą badawczą na tym uniwersytecie i jest specjalistą w dziedzinie mikroskopii in vivo („w żywym organizmie"). Ten typ mikroskopii umożliwia obserwacje procesów zachodzących wewnątrz żywego organizmu. Technika ta jest wyjątkowa z tego powodu, że zazwyczaj obserwacje mikroskopowe przeprowadza się na utrwalonych preparatach pobranych z tkanek, nie mogąc np. obserwować przemieszczania się komórek krwi. Mikroskopia in vivo przyczyniła się do poznania wielu procesów związanych z opuszczeniem przez neutrofile (pierwsze komórki odpornościowe rozpoznające patogeny, m.in. bakterie, które wniknęły do organizmu) naczyń krwionośnych oraz ich dalszej wędrówki do uszkodzonych bądź objętych zakażeniem tkanek.

W artykule autorzy opisują aktualną wiedzę na temat mechanizmów zaangażowanych w te procesy, w tym nowo odkryte wyjątki od istniejącego modelu wzorcowego. Dyskutowane są też nowe, a przy tym kontrowersyjne, dane dotyczące długości życia neutrofilii i ich zaangażowania w różnorodne procesy wiodące do wyeliminowania patogenów. Jednym z niedawno odkrytych, a równocześnie bardzo ciekawych sposobów usuwania i zabijania organizmów obcych jest tworzenie przez neutrofile tzw. neutrophil extracellular traps (NET) czyli neutrofilowych sieci zewnątrzkomórkowych. NET składają się z materiału genetycznego (DNA) neutrofila, do którego przyłączone są histony, białka przeciwbakteryjne i enzymy proteolityczne (trawiące np. białka patogenów). Patogeny złapane w takie sieci mają małe szanse przeżycia. Artykuł opisuje najnowsze odkrycia dotyczące powstawania i funkcjonowania NET, np. odkryty przez profesora Kubesa fakt, że neutrofile, które utworzyły sieci, czyli takie, które nie posiadają już jądra komórkowego, ciągle żyją i wykonują swoje zadania tzn. zdolne są do migracji i fagocytozy.

Na ilustracji obok przedstawiono kadr z filmu obrazującego przepływ neutrofili (zielone) przez naczynie krwionośne (czerwone). Zobrazowano naczynie w tkance, w której toczy się reakcja zapalna. Neutrofile opuszczające naczynie krwionośne i przechodzące do tkanek zaznaczono białymi okręgami. Nagranie wykonano przy pomocy konfokalnej mikroskopii in vivo (mikroskop konfokalny z wirującym dyskiem).