Z apelem o powołanie instytucji, której rolą byłoby stałe monitorowanie i komunikowanie społeczeństwu zbliżających się zagrożeń zdrowotnych oraz informowanie, jak postępować w ich obliczu zwrócił się zespół ds. COVID-19 przy prezesie PAN. Zdaniem naukowców działający w niej multidyscyplinarny zespół ekspertów powinien być niezależny od rządu i mieć stałe finansowanie, a jego opinie i zalecenia powinny być podawane bezpośrednio do wiadomości publicznej.
Eksperci przypominają, że na samym początku pandemii zdecydowana większość Polaków uważnie słuchała komunikatów ministra zdrowia i była gotowa postępować zgodnie z jego wytycznymi. Szybko jednak zaczęto lekceważyć decyzje rządu. Po półtora roku pandemii znacząca część społeczeństwa w uważa, że pandemia to spisek polityków lub wielkich firm farmaceutycznych, że wirus nie stanowi zagrożenia, a szczepienia są szkodliwe dla zdrowia. Zdaniem członków zespołu prowadzi to do powszechnego lekceważenia reguł sanitarnych i obostrzeń epidemicznych oraz niechęci do szczepień. Do tej zmiany nastawienia społeczeństwa przyczyniły się niekonsekwentne wypowiedzi rządzących w kwestii pandemii. Ponadto dobrze słyszalne i zorganizowane okazały się ruchy koronasceptyków i antyszczepionkowców, podczas gdy głosy ekspertów były stosunkowo mało słyszalne.
Jak zaznaczają, z dotychczasowego przebiegu sposobu informowania o pandemii można odnieść wrażenie, że w Polsce na walce z koronawirusem najlepiej znają się politycy. Zwracają uwagę, że w prawdzie od listopada 2020 roku działa przy premierze Rada Medyczna, ale inaczej niż w innych krajach została ona powołana doraźnie, a protokoły z jej posiedzeń są niejawne, co nie sprzyja zaufaniu.
"Część kłopotów komunikacyjnych władz wynikła z tego, że trudno jest informować opinię publiczną o czymś, co jest nowe, nieznane i szybko się zmienia. Stąd pomyłki, niejasności i komunikaty, które dezorientowały opinię publiczną i zmniejszały zaufanie do oficjalnych informacji. Skuteczne komunikowanie w sytuacji kryzysowej musi być szczególnie dobrze zaplanowane, oparte na najlepszej wiedzy eksperckiej, spójne, odpowiedzialne i uczciwe. Kluczowe jest umiejętne komunikowanie niepewności związanej z pandemią. Niepewność dotycząca faktów i ustaleń jest nieodłączną cechą wiedzy naukowej, także tej o wirusie SARS-CoV-2 i chorobie COVID-19. Stan wiedzy stale podlega rewizji - pojawiają się nowe dane, metodologie, technologie, konteksty. Doświadczaliśmy tego w trakcie pandemii. Należy traktować te zmiany jako coś naturalnego. Dla społeczeństwa niepewność jest jednak niełatwa do zaakceptowania, bo wywołuje lęk i negatywne emocje. Dlatego bardzo ważne jest otwarte komunikowanie niepewności, tj. informowanie co obecnie wiadomo, czego nie wiadomo i co może się zmienić" - piszą eksperci w najnowszym stanowisku, z którego pełną treścią można zapoznać się na stronie Polskiej Akademii Nauk.
Interdyscyplinarny zespół doradczy ds. COVID-19 powołano w PAN 30 czerwca 2020 roku. Przewodniczącym grupy jest prezes PAN prof. Jerzy Duszyński, a jego zastępcą prof. Krzysztof Pyrć z Małopolskiego Centrum Biotechnologii UJ. W gronie tym zasiada jeszcze m.in. prof. Małgorzata Kossowska z Wydziału Filozoficznego UJ.
