30 września upublicznione zostaną rezultaty polsko-niemieckiego projektu zatytułowanego "Pisarki z kolekcji Varnhagena. Listy - dzieła - relacje", którego jednym z celów było opracowanie i udostępnienie obszernych fragmentów monumentalnego zbioru rękopisów, listów, czasopism, rysunków, wycinanek, zapisów nutowych, notatek i innych artefaktów przechowywanych obecnie w Bibliotece Jagiellońskiej w Krakowie jako część dawnej Pruskiej Biblioteki Państwowej.
Kolekcja Varnhagena to jeden z największych i najważniejszych zbiorów autografów w Europie. Została utworzona przez dyplomatę i publicystę Karla Augusta Varnhagena von Ense (1785-1858), męża Rahel Levin Varnhagen (1771-1833), berlińskiej pisarki prowadzącej słynny literacki salon. Kolekcję rozbudowała następnie siostrzenica Varnhagena, Ludmilla Assing (1821-1880). W wyniku zawirowań historii zbiór Varnhagena trafił do Biblioteki Jagiellońskiej.
Cyfrowa edycja części kolekcji to efekt trzyletniej współpracy naukowców z Uniwersytetu Jagiellońskiego i Uniwersytetu Bauhaus w Weimarze, którzy prowadzili badania pod kierunkiem prof. Jadwigi Kity-Huber oraz prof. Jörga Paulusa.
Projekt realizowany był w ścisłej współpracy z Biblioteką Jagiellońską w Krakowie, Biblioteką Uniwersytecką i Państwową Turyngii w Jenie (ThULB), Biblioteką Uniwersytecką w Weimarze i agencją konsultingową v3 z Monachium.
Jego efekty będzie można zobaczyć na stronie internetowej schriftstellerinnen-varnhagen.eu.
Spośród ponad 200 000 obiektów znajdujących się w Kolekcji Varnhagena do badań i publikacji wybrano te dokumenty, które w szczególny sposób dokumentują wkład kobiet w kulturalne, naukowe i polityczne życie pierwszej połowy XIX wieku.
Prof. Jadwiga Kita-Huber z Instytutu Filologii Germańskiej UJ, tak wyjaśnia ten wybór:
- Zdecydowaliśmy się na opracowanie w pierwszej kolejności spuścizny kobiet - pisarek, tłumaczek, uczonych, działaczek społecznych, ponieważ badań nad ich wkładem w historię kultury i literatury wciąż brakuje. To fascynujące móc śledzić różnorodne ścieżki powiązań, przebiegające czasem w dość nieoczekiwanych kierunkach. Wyzwaniem było również znalezienie odpowiednich form reprezentacji tej różnorodności w formie cyfrowej.
- Praca z zasobami archiwalnymi, które skatalogowane zostały tylko w niewielkim stopniu, to zawsze pewnego rodzaju przygoda. Prawie każdy list jest niespodzianką, zawiera coś nieoczekiwanego lub osobliwego. To wspaniałe, że dzięki zaangażowanej pracy dwóch zespołów w Polsce i w Niemczech nad transkrypcjami i komentarzami, można było uczynić te obiekty widocznymi – stały się one czytelne i zrozumiałe także dzisiaj - dodaje Jörg Paulus, profesor badań archiwalnych i literackich na Wydziale Mediów Uniwersytetu Bauhaus w Weimarze.
Dalsze wyniki projektu badawczego "Pisarki z Kolekcji Varnhagena" zostaną wkrótce opublikowane w formie książkowej - monografia wieloautorska zatytułowana "Signaturen der Vielfalt. Autorinnen in der Sammlung Varnhagen"(pol. Sygnatury różnorodności. Autorki w Kolekcji Varnhagena) ukaże się w wydawnictwie Vandenhoeck & Ruprecht, a opatrzona komentarzem antologia wybranych listów autorek pod tytułem "Schreiben im Zeichen des Umbruchs. Briefe von Schriftstellerinnen aus der Sammlung Varnhagen" (pol. Pisarstwo w czasach przełomu. Listy pisarek z Kolekcji Varnhagena) w wydawnictwie Steiner.
Projekt został sfinansowany przez Narodowe Centrum Nauki (NCN) oraz niemiecką Deutsche Forschungsgemeinschaft (DFG) w ramach programu "Beethoven Classic 3" i jest jednocześnie pilotażowym projektem dla dalszych badań nad zbiorami Kolekcji Varnhagena.
Więcej o projekcie można przeczytać na stronie: vaco.filg.uj.edu.pl.
