Dr hab. Anna Więckowska, prof. UJ z Uniwersytetu Jagiellońskiego Collegium Medicum i prof. Izidor Sosič z Uniwersytetu w Ljubljanie zostali laureatami konkursu OPUS 24+LAP/Weave. W swoim projekcie planują otrzymać pierwsze związki typu PROTAC degradujące kinazy TAK1 i IKKβ o działaniu przeciwzapalnym. Na realizację badań polski zespół otrzyma od Narodowego Centrum Nauki (NCN) finansowanie w wysokości ponad 2 mln zł.
Narodowe Centrum Nauki przedstawiło ostatnich laureatów konkursu OPUS 24+LAP/Weave. Polscy naukowcy zrealizują 21 dwu- i trójstronnych międzynarodowych projektów badawczych we współpracy z partnerami z Niemiec, Słowenii, Austrii i Czech. Na swoje badania otrzymali ponad 33,7 mln zł.
OPUS ma najszerszą formułę ze wszystkich konkursów NCN i jest przeznaczony dla naukowców na różnych etapach kariery. W jego 24. edycji uczeni pracujący w polskich jednostkach mogli ubiegać się o finansowanie nie tylko krajowych projektów badawczych, ale również projektów międzynarodowych w oparciu o ścieżkę Lead Agency Procedure (LAP). Dzięki LAP możliwe było zaplanowanie projektu we współpracy z zespołami z Austrii, Czech, Słowenii, Niemiec, Szwajcarii, Luksemburga lub Belgii - Flandrii.
Narodowe Centrum Nauki w przypadku 21 wyłonionych projektów OPUS LAP pełniło rolę agencji wiodącej, czyli przeprowadzało pełną procedurę oceny merytorycznej, a agencje partnerskie akceptowały jej wyniki. Zadania realizowane przez polskie zespoły będą finansowane ze środków NCN, a koszt pracy zespołów zagranicznych pokryją właściwe agencje z Niemiec, Słowenii, Czech i Austrii.
Celem projektu dr hab. Anny Więckowskiej, prof. UJ jest otrzymanie pierwszych związków typu PROTAC (indukują degradację białek) degradujących kinazy TAK1 i IKKβ o działaniu przeciwzapalnym. W pierwszym etapie, w oparciu o wiedzę i doświadczenie, wykorzystując techniki modelowania molekularnego i badania krystalograficzne zaprojektowane zostaną nowe cząsteczki typu PROTAC skierowane na kinazy TAK1 i IKKβ. Związki te zostaną następnie otrzymane na drodze syntezy chemicznej i przekazane do badań in vitro. Te pozwolą na szczegółowe scharakteryzowanie związków pod kątem ich zdolności do degradacji założonych kinaz oraz określenie, czy to działanie przekłada się na efekt przeciwzapalny w szeregu modeli komórkowych. Dodatkowo metodami zarówno in vitro, jak i in vivo oznaczone zostaną właściwości fizykochemiczne i farmakokinetyczne, które obrazują zachowanie związków (zdolność do docierania do miejsca działania czy toksyczność) w organizmie żywym.
Finalną weryfikacją koncepcji projektu będzie ocena działania przeciwzapalnego wyselekcjonowanych związków w modelu zapalenia stawów u szczurów. Uzyskane wyniki badań będą stanowić cenny wkład w rozwój badań skoncentrowanych na opracowaniu nowych terapii chorób o podłożu zapalnym.
Dr hab. Anna Więckowska, prof. UJ jest absolwentką farmacji na Wydziale Farmaceutycznym UJ CM. Po uzyskaniu stopnia doktora odbyła staże badawcze na Uniwersytecie w Uppsali (Szwecja) i Uniwersytecie w Sherbrooke (Kanada). Od 2021 roku kieruje Zakładem Fizykochemicznej Analizy Leku Katedry Chemii Farmaceutycznej UJ CM. Jej zainteresowania naukowe skupiają się wokół poszukiwania nowej, skutecznej terapii chorób o podłożu zapalnym, przede wszystkim choroby Alzheimera. Kieruje zespołem, który prowadzi szerokie, interdyscyplinarne badania obejmujące projektowanie metodami in silico, syntezę chemiczną oraz badania biologiczne in vitro i in vivo mające na celu identyfikację nowych związków ingerujących w procesy kluczowe z punktu widzenia rozwoju tych chorób.
