Odbyło się pierwsze spotkanie rozpoczynające realizację projektu Timeless, w ramach którego naukowcy z Uniwersytetu Ekonomicznego w Krakowie i Uniwersytetu Jagiellońskiego chcą stworzyć Wirtualne Muzeum Zapomnianych Wynalazców. Celem przedsięwzięcia jest zachowanie najcenniejszych pamiątek po wynalazcach z przeszłości oraz przybliżenie ich społeczeństwu.

Inicjatywa ma na celu zachowanie cennych obiektów znalezionych podczas prac nad dokumentalną serią telewizyjną Telewizji Polskiej pt. "Geniusze i marzyciele". Przybliżała ona historie zapomnianych polskich wynalazców: Jana Szczepanika, Stefana Banacha, Kazimierza Prószyńskiego czy Tadeusza i Czesława Tańskich. Pomysł projektu badawczego zrodził się podczas produkcji filmów dokumentalnych, w trakcie szukania dokumentów, notatek, zdjęć, klisz filmowych i memorabiliów pozostałych po ikonach polskiej wynalazczości, które znajdują się w dużej mierze w prywatnych zbiorach rodzinnych i mniejszych lokalnych kolekcjach. Wiele z nich stanowi cenne obiekty dziedzictwa kulturowego, które nie są objęte opieką konserwatorską ani dostępne szerszemu gronu odbiorców.

W realizację projektu zaangażowani są naukowcy z UEK i Wydziału Chemii UJ: dr hab. Tomasz Sawoszczuk, dr Julio Torres, dr Jacek Bagniuk, dr Monika Koperska, prof. Joanna Paczkowska, dr hab. Justyna Syguła-Cholewińska, dr Dominika Pawcenis, dr Alicja Rafalska-Łasocha i dr Kaja Spilarewicz-Stanek.

Zadaniem naukowców z Katedry Mikrobiologii Instytutu Nauk o Jakości i Zarządzania Produktem UEK jest zbadanie jakości powietrza w miejscu przechowywania obiektów, należących do wynalazców oraz opracowanie strategii zarządzania ryzykiem ich skażenia mikrobiologicznego. To nie pierwsze tego typu przedsięwzięcie, w którym biorą udział. Od kilkunastu miesięcy tworzą pierwszą na świecie Odothekę – bibliotekę zapachów obiektów historycznych.

- Zapach w istotny sposób potrafi wpłynąć na nasz odbiór danego obiektu, również zabytkowego. Dlaczego by więc nie uruchomić jeszcze jednego zmysłu przy zwiedzaniu? – pyta dr hab. Tomasz Sawoszczuk, kierownik Katedry. I wyjaśnia: – Nie próbujemy odtwarzać pierwotnego zapachu sprzed wieków, tego, który został wraz z ostatnim pociągnięciem pędzla. Badamy ten obecny tu i teraz, ze świadomością wszak, że nie wiąże się on tylko i wyłącznie z tym jednym miejscem – zastrzega.

Celem projektu jest umożliwienie zachowania najcenniejszych pamiątek po wynalazcach z przeszłości oraz przybliżenie ich społeczeństwu. Odbędzie się to poprzez ocenę ryzyka deterioracji, zarządzanie jakością powietrza w miejscu ich przechowywania, a także pasywną i aktywną konserwację. Po digitalizacji obiekty trafią do Wirtualnego Muzeum Zapomnianych Wynalazców.

Projekt finansowany jest przez Ministerstwo Edukacji i Nauki w ramach programu “Nauka dla społeczeństwa”. Jego zakończenie planowane jest na wrzesień 2024 r.

źródło: UEK/Forum Akademickie