Monografia "Nie tylko Kroke. Historia Żydów krakowskich", której autorami są pracownicy naukowi Instytutu Judaistyki UJ oraz Instytutu Historii UJ, otrzymała tytuł Krakowskiej Książki Miesiąca Maja. W konkursie, który w 1995 roku ustanowił Śródmiejski Ośrodek Kultury, nagradzani są autorzy krakowscy lub książki o Krakowie.
Wkrótce minie 100 lat od ukazania się monumentalnej pracy polsko-żydowskiego historyka Majera Bałabana "Historja Żydów w Krakowie i na Kazimierzu (1304-1868)". Do dziś jednak nie ukazała się syntetyczna publikacja, która uzupełniłaby to dzieło o dzieje Żydów w drugiej połowie XIX wieku, całym wieku XX oraz czasach współczesnych. Monografia "Nie tylko Kroke. Historia Żydów krakowskich", która ukazała się nakładem Wydawnictwa Literackiego, wypełnia tę białą plamę w polskiej historiografii.
Przygotowując teksty do książki, autorzy korzystali z dostępnych, w tym najnowszych badań, a także ze zbiorów archiwalnych w Krakowie i Warszawie, które obejmują zarówno dokumentację żydowskich organizacji i instytucji, jak i materiały oraz relacje dotyczące indywidualnych osób i ich losów. Poza Polską archiwa istotne dla badaczy znajdują się m.in. w Izraelu, Stanach Zjednoczonych, Niemczech i Austrii.
W obszernej i ilustrowanej pracy autorzy prowadzą czytelnika przez żydowskie dzieje począwszy od średniowiecza i pierwszych przybywających do Krakowa grup Żydów. Wyjaśniają powody przenosin do Kazimierza, opisują rozwój żydowskiego Krakowa w "złotym wieku" ery Jagiellonów, udział Żydów w polskim ruchu narodowym czasów rozbiorów i ich rolę w odrodzeniu Polski. Gwar krakowskich ulic był przez stulecia niepowtarzalną polifonią jidysz, hebrajskiego i polskiego. Temu, jak umilkł, poświęcone są rozdziały dotyczące czasu Zagłady. Monografię kończy część odnosząca się do odrodzenia życia żydowskiego po wojnie i próbach przywrócenia pamięci o żydowskim Krakowie.
Na kartach książki znajdziemy też informacje o życiu codziennym i wiele nieoczywistych wątków dotyczących społeczności żydowskiej, jak jej kontakty z dworem królewskim czy barwny obraz półświatka. Poznamy wielkich kabalistów i słynnych rabinów, specyfikę ruchów mesjańskich, chasydyzmu i "żydowskiego oświecenia". Dowiemy się także o działalności organizacji Żydów krakowskich poza granicami Polski.
Książkę "Nie tylko Kroke. Historia Żydów krakowskich" dofinansowano ze środków Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego pochodzących z Funduszu Promocji Kultury oraz Związku Krakowian w Izraelu. Autorami monografii są (w kolejności alfabetycznej): prof. Czesław Brzoza; dr hab. Michał Galas, prof. UJ; dr Edyta Gawron; dr hab. Stefan Gąsiorowski, prof. UJ; dr Anna Jakimyszyn-Gadocha; prof. Adam Kaźmierczyk; dr Alicja Maślak-Maciejewska i dr Przemysław Zarubin.
Wręczenie Nagrody Krakowskiej Książki Maja redaktorom i współautorom książki "Nie tylko Kroke. Historia Żydów krakowskich" odbędzie się 25 maja 2023 o godz. 18.00 w Klubie Dziennikarzy "Pod Gruszką" przy ul. Szczepańskiej 1.
