Dr Ewa Chrostek z Wydziału Biologii prowadzi badania bakterii, która chroni owady przed wirusami. Dr hab. inż. Rafał Kucharski (Wydział Matematyki i Informatyki) bada m.in. jaki wpływ może mieć sztuczna inteligencja na mobilność miejską. Celem projektu HYADES, którego kierownikiem jest dr Michał Drahus z Obserwatorium Astronomicznego UJ, jest poszukiwanie wody w różnych miejscach Układu Słonecznego oraz ustalenie pochodzenia wody na Ziemi. Ich prace finansowane są z grantów przyznanych przez Europejską Radę ds. Badań Naukowych (ERC).
Troje badaczy spotkało się z rektorem UJ prof. Jackiem Popielem i prorektorem UJ ds. badań naukowych prof. Piotrem Kuśtrowskim, aby opowiedzieć o dotychczasowych postępach w realizacji projektów oraz stojących przed nimi wyzwaniach, a także odebrać zasłużone gratulacje za zdobycie najbardziej prestiżowych europejskich grantów naukowych. W spotkaniu uczestniczyli także dziekani wydziałów, w ramach których działają zespoły badawcze kierowane przez laureatów grantów ERC - dr hab. Joanna Zalewska-Gałosz (Wydział Biologii) oraz prof. Ewa Gudowska-Nowak (Wydział Fizyki, Astronomii i Informatyki Stosowanej) i prof. Włodzimierz Zwonek (Wydział Matematyki i Informatyki).
Rektor UJ prof. Jacek Popiel zaznaczył, że granty ERC to zaszczytne wyróżnienie, o którym wielu naukowców marzy, ale ich zdobyciem może się poszczycić jak na razie niewielu z nich. Można zatem to osiągnięcie traktować jako osobisty triumf, ale jest to sukces ważny także z perspektywy całego uniwersytetu. Rektor przypomniał, że zdobycie w 2018 roku pierwszych grantów ERC przez naukowców z UJ (dr hab. Tomasz Żuradzki, prof. UJ z Wydziału Filozoficznego UJ i dr hab. Michał Németh, prof. UJ z Wydziału Filologicznego UJ) było wielkim wydarzeniem. Z dumą należy wskazać, że w ciągu kolejnych lat ERC Starting Grants przyznane zostały kolejnym naszym badaczom. Otrzymali je: dr Rafał Banka (Wydział Filozoficzny), dr hab. Sebastian Glatt (Małopolskie Centrum Biotechnologii), dr hab. Szymon Chorąży, prof. UJ (Wydział Chemii) i dr Krzysztof Szade (Wydział Biochemii, Biofizyki i Biotechnologii), dr hab. inż. Rafał Kucharski, prof. UJ (Wydział Matematyki i Informatyki) i dr Michał Drahus (w 2023 roku otrzymał Consolidator Grant).
W 2022 roku grant otrzymała także dr Ewa Chrostek, która ukończyła biotechnologię na Uniwersytecie Jagiellońskim, a od 2018 r. pracowała w Institute of Infection, Veterinary and Ecological Sciences na Uniwersytecie w Liverpoolu. Grant realizuje na Wydziale Biologii UJ. Jej projekt pt. "Uncovering the mechanisms of action of an antiviral bacterium" dotyczy bakterii, która chroni owady przed wirusami. Ponieważ wiele owadów, zwłaszcza komary, zaraża ludzi wirusami (np. wirusem Zika czy wirusem żółtej febry), owady odporne na te wirusy mogłyby stać się nieszkodliwe. Ta przeciwwirusowa bakteria to Wolbachia i jest już jedną ze stosowanych w tropikach metod zapobiegania chorobom zakaźnym. Jednak mimo potencjalnego szerokiego jej zastosowania w praktyce, mechanizm, jakiego używa w zapobieganiu wirusom, pozostaje wciąż nieznany. Badania mają na celu odkrycie tego mechanizmu i szczegółowe zbadanie go na poziomie molekularnym.
Dr hab. inż. Rafał Kucharski, prof. UJ za pieniądze z grantu realizuje projekt COeXISTENCE, w ramach którego zgromadził interdyscyplinarna grupę naukowców. Zadaniem badaczy będzie połączenie metod uczenia maszynowego z modelami mobilności miejskiej i zbudowanie środowiska symulacyjnego, w którym będzie można eksperymentować i weryfikować dwa podstawowe zagadnienia: "czy maszyny mogą nas przechytrzyć?" oraz "czy możemy ujarzmić maszyny tak, by pomogły wszystkim, a nie tylko sobie?". Te fascynujące, interdyscyplinarne badania łączą tak odległe dziedziny jak systemy społeczne, uczenie maszynowe, optymalizację, teorie gier, dynamikę układów złożonych, systemy transportowe, teorię podejmowania decyzji oraz modele wieloagentowe.
Dr Michał Drahus jest kierownikiem projektu HYADES ("Hydrogen and deuterium survey of minor bodies: transformative science with a purpose-built CubeSat"), w ramach którego ma zostać stworzony i wyniesiony w kosmos teleskop. Jego zadaniem będzie obserwacja wodoru i deuteru wokół małych ciał w Układzie Słonecznym. Celem jest ustalenie pochodzenia wody na Ziemi oraz poszukiwanie jej nowych, nieznanych dotąd rezerwuarów w Układzie Słonecznym i innych układach planetarnych.
Podczas spotkania ze strony laureatów grantów ERC padały podziękowania za takie zorganizowanie pracy w uczelni, które umożliwia im uwolnienie się od części obowiązków związanych z prowadzeniem projektów od strony administracyjno-formalnej. Pomoc ze strony Centrum Wsparcia Nauki UJ, a w szczególności przypisanie do każdego projektu jego menadżera, znakomicie usprawnia prace, pozwalając badaczom skoncentrować się na aspektach naukowych.
Z kolei dziekani podkreślali, że pojawienie się w ich jednostkach badaczy realizujących ważne badania docenione przez instytucję europejską wpłynęło aktywizująco także na innych naukowców. Ich sukcesy działają zatem jako inspiracja dla całej społeczności – pobudzają młodych naukowców, zespoły badawcze i skupioną wokół nich administrację uczelnianą.
