Konferencja zorganizowana przez Fundację Panteon Narodowy, Polską Akademię Umiejętności oraz Uniwersytet Jagielloński odbyła się 18 października w siedzibie PAU, w przeddzień uroczystości złożenia prochów Karola Olszewskiego i ziemi z grobu Zygmunta Wróblewskiego w Panteonie Narodowym w kościele pw. św. św. Piotra i Pawła w Krakowie.
Spotkanie stanowiło hołd złożony nie tylko badaczom, którzy jako pierwsi na świecie dokonali skroplenia tlenu i azotu, ale także całej rzeszy wybitnych naukowców budujących prestiż polskiej nauki w XIX wieku.
- W bieżącym roku odbywa się wiele uroczystości organizowanych z okazji setnej rocznicy odzyskania niepodległości przez Polskę. Dzisiaj w tej sali przypominamy postacie naszych wielkich poprzedników, którzy w bardzo trudnym okresie, kiedy nie istniało nasze państwo, odnosili wielkie sukcesy naukowe, a jednocześnie nigdy nie zapomnieli o Polsce – mówił otwierając konferencję rektor UJ prof. Wojciech Nowak.
Reprezentujący władze PAU prof. Jerzy Jurkiewicz zwrócił uwagę, że to, co kojarzy się zazwyczaj z patriotyzmem i tematyką odzyskania niepodległości, to opisy męstwa, walk powstańczych, natomiast pomijany jest aspekt dotyczący wytężonej działalności w sferze naukowej i szerzej - intelektualnej. Aktywność naszych naukowców spowodowała, że w końcu XIX wieku polska nauka stała się jednym z głównych filarów rozwoju nauki światowej. Wielką rolę odegrali w tym procesie naukowcy z UJ i PAU. Siła intelektualna tych instytucji stanowiła ważne zaplecze, które, na drodze innej niż militarna, doprowadziło do odrodzenia Polski.
Do tej myśli nawiązywał wykład wygłoszony przez prof. Franciszka Ziejkę, który podkreślał, że o niepodległość walczono także w inny sposób, niż tylko poprzez czyn zbrojny. W swoim wystąpieniu prof. Ziejka przybliżył postaci polskich uczonych, którzy zapisali się w historii nauki jako wielcy badacze i odkrywcy. Zebrani usłyszeli m. in. o Janie Józefie Baranowskim (konstruktor gazomierza i semaforów kolejowych), Stanisławie Kierbedziu (konstruktor mostów), Erneście Malinowskim (budowniczy transandyjskiej linii kolejowej), Stefanie Drzewieckim (konstruktor łodzi podwodnych i aeroplanów), Kazimierzu Żegleniu (wynalazca kamizelki kuloodpornej), czy genialnym matematyku Brunonie Abakanowiczu.
W kolejnych referatach omawiane były dokonania Zygmunta Wróblewskiego i Karola Olszewskiego, Mariana Smoluchowskiego, Ludwika Rydygiera, Erazma Jerzmanowskiego, Ignacego Łukasiewicza i Marii Skłodowskiej-Curie.
