W drugim sezonie badań projektu "Sand Canyon–Castle Rock", który odbył się w maju i czerwcu 2012 roku, kontynuowano sporządzanie planów stanowisk, jak również tradycyjną dokumentację rysunkową i fotograficzną, wykonywaną także z użyciem fotogrametrii. Zastosowano również nieinwazyjne badania geofizyczne.

- Badania geofizyczne są niezwykle ważną częścią działań projektu. Pomagają w rekonstrukcji zasięgu i liczby budynków na poszczególnych stanowiskach, a tym samym mówią nam o demografii całego zespołu osadniczego oraz są pomocą w wytyczeniu potencjalnych i najbardziej obiecujących miejsc pod przyszłe badania wykopaliskowe – uważa dr Radosław Palonka z Instytutu Archeologii Uniwersytetu Jagiellońskiego, kierownik przedsięwzięcia.

Trzy z tych XIII-wiecznych stanowisk są położone w nawisach skalnych, na zachodnim zboczu kanionu Rock Creek. Obok nich, na trudno dostępnej iglicy skalnej, znajduje się także wolnostojąca wieża. Natomiast pozostałe stanowiska położone są we wschodniej części Sand Canyon, głównego kanionu na tym obszarze, o długości ponad 11 km.

W kanionie Sand Canyon archeolodzy kontynuowali prace na stanowisku Mad Dog Tower, gdzie wykonano badania magnetometryczne, by zweryfikować wcześniejsze ustalenia metodą elektrooporową. W wyniku tych badań potwierdzono wcześniejsze przypuszczenia. Wieża i podziemny budynek ceremonialno-użytkowy były połączone podziemnym tunelem o długości prawie trzech metrów.

Krakowscy archeolodzy dotarli również do jednego z najtrudniej dostępnych stanowisk klifowych w całym zespole osadniczym. Położone jest w nawisie skalnym na bardzo stromym stoku jednej z odnóg wschodniej części kanionu Sand Canyon. Prowadzi do niego wąski szlak, który można pokonać tylko z użyciem sprzętu wspinaczkowego.

- Stanowisko to jest typowym przykładem stanowisk kultury Pueblo z XIII wieku n.e. lokowanych w trudno dostępnych miejscach, najprawdopodobniej ze względów obronnych – uważa dr Palonka. Dodaje, że teoria jest poparta przez obecność oddalonej o kilkadziesiąt metrów od stanowiska wieży, z której widocznych jest kilka innych stanowisk lub wież położonych obok nich.

Badania w kanionie Rock Creek Canyon skupiły się też wokół stanowisk położonych w jego zachodniej części. Analizowane były miejsca położone w niszach skalnych oraz jedna samotnie stojąca wieża. Jej najbardziej przypuszczalną funkcją było przekazywania sygnałów i wiadomości pomiędzy kilkoma osadami w kanionie.

Jedno ze stanowisk położone najbliżej wieży, The Gallery, dostarczyło ciekawych wyników, jeśli chodzi o dekorację ścian budynków, które z reguły zachowują się dość rzadko. Wewnątrz widoczne były murale, na które składają się różnokolorowe tynki i malowidła wykonane z gliny - dominują kolory biały, żółty i brunatno-czerwony. Na jednej ze ścian zachowały się przedstawienia geometryczne, głównie kropki oraz schematycznie przedstawiony wąż i trzy indyki.

- Ikonografia tych przedstawień jest typowa dla kultury Pueblo. Wąż w społecznościach Pueblo związany jest z całą sferą mitów i legend, m.in. wiąże się go z urodzajem i płodnością ziemi oraz światem podziemnym, natomiast udomowione przez Indian Pueblo już około VII wieku n.e. indyki również bardzo często były przedstawiane na muralach, ceramice oraz w sztuce naskalnej – wyjaśnia kierownik ekspedycji.

Projekt jest realizowany w regionie Mesa Verde w Kolorado, na Południowym Zachodzie USA. W kanionach Sand Canyon i Rock Creek Canyon, należących do prawnie chronionego obszaru Canyons of the Ancient National Monument, znajdują się pozostałości około czterdziestu małych osad i jedno centrum osadnicze - Castle Rock Pueblo. Jednym z głównych celów badań projektu jest analiza i rekonstrukcja modelu osadniczego oraz prześledzenie zmian społeczno-kulturowych, jakie zaszły w kulturze Pueblo w XIII wieku n.e. Pod koniec tego stulecia nastąpił gwałtowny upadek i całkowita migracja ludności Pueblo na południe i południowy wschód.

(PAP) Nauka w Polsce