18 lutego 2011 roku w Instytucie Fizyki Jądrowej PAN w Krakowie zakończyła się ostatnia seria napromieniania nowotworów gałki ocznej u dwóch pacjentów przy użyciu wiązki szybkich protonów. Zabieg radioterapii przeprowadziły współpracujące zespoły lekarzy, fizyków i techników ze Szpitala Uniwersyteckiego w Krakowie, Collegium Medicum UJ, Instytutu Fizyki Jądrowej PAN i Centrum Onkologii w Krakowie. Terapię przeprowadzono dzięki zawartej już wcześniej umowie o współpracy pomiędzy Instytutem Fizyki Jądrowej PAN w Krakowie a Szpitalem Uniwersyteckim przewidującej uruchomienie pierwszej w Polsce Pracownii Radioterapii Protonowej. Dzięki tej współpracy pacjenci z nowotworami gałki ocznej leczeni w Oddziale Klinicznym Kliniki Okulistyki i Onkologii Okulistycznej Szpitala Uniwersyteckiego będą poddawani terapii wykorzystującej promieniowanie protonowe z wykorzystaniem cyklotronu zlokalizowanego na terenie Instytutu Fizyki Jądrowej PAN.

Do napromienienia trudno zlokalizowanych nowotworów gałki ocznej użyto precyzyjnie uformowanej wiązki protonów przyspieszonych w skonstruowanym w IFJ PAN cyklotronie izochronicznym AIC 144. Jest to pierwszy tego typu zabieg w Polsce i w Europie Środkowej. Stanowisko radioterapii wraz z systemami formowania i dozymetrii wiązki protonów zostało również skonstruowane przez fizyków, inżynierów i informatyków z IFJ PAN i jednostek współpracujących. W projekcie tym uczestniczyli także fizycy i lekarze z Uniwersytetu Charite w Berlinie oraz fizycy ze Zjednoczonego Instytutu Badań Jądrowych w Dubnej.

Zaletą wdrożonej w Krakowie metody jest niezwykła, nieosiągalna innymi metodami precyzja napromieniania, sięgająca ułamka milimetra. Wiązka protonów poruszająca się z prędkością ok. 100 000 km/s wnika w oko pacjenta, zatrzymuje się dokładnie w planowanym miejscu i niszczy komórki nowotworowe. Największą zaletą tej metody, w porównaniu do dotychczas stosowanych w Polsce, jest fakt, że wiązka protonów oszczędza tkanki znajdujące się na drodze do guza, a swoją niszczącą energię przekazuje głównie w obszarze występowania nowotworu.

Źródło IFJ PAN