24 marca 2012 roku wyznacza 50 lat nieprzerwanej współpracy między Uniwersytetem Jagiellońskim a Uniwersytetem Fryderyka Schillera w Jenie.

Porozumienie o współpracy z Uniwersytetem w Jenie podpisali Rektor UJ prof. Stefan Grzybowski i zastępca Rektora UFS w Jenie prof. Guenther Drefahl, prorektor ds. nauki,  w dniu 24 marca 1962 r. jako pierwsze porozumienie UJ z uczelnią zagraniczną w okresie powojennym. Umowa przewidywała wymianę pracowników i studentów na podstawie programów roboczych. Pierwszy program roboczy na rok 1963 obejmował: chemię organiczną i biochemię, fizykę, archeologię, pedagogikę, psychologię i współpracę między bibliotekami.

Zdjęcie na górze przedstawia pracowników Wydziałów Chemii, uczestników seminarium Jena-Kraków, lata 80. XX w., fot. K. Dyrek.

Kolejne programy podpisywane w dobie NRD obejmowały następujące dziedziny: nauki polityczne, prawo, historię, filozofię, filologię germańską i angielską, slawistykę, fizykę, geografię, zoologię, chemię, biologię, językoznawstwo, matematykę, informatykę, archeologię, nauki ekonomiczne, antropologię, historię sztuki, pedagogikę oraz współpracę między uniwersyteckimi bibliotekami. Istniała też intensywna wymiana grup studenckich, lektorów języka niemieckiego i pracowników administracji. Ponadto obie uczelnie przygotowały wspólne konferencje i wystawy tematyczne. Osobny program roboczy na lata 1981-82 podpisały biblioteki. Przewidywał 6 tygodni wymiany osobowej, wymianę materiałów i przygotowanie publikacji poloników znajdujących się w zbiorach biblioteki jenajskiej. Dodatkowy protokół do porozumienia o współpracy został podpisany w 1982 i dotyczył prowadzenia kursów języka niemieckiego na UJ przez 4 lektorów z Jeny.

W czasie stanu wojennego Uniwersytet w Jenie pomagał UJ także materialnie, dostarczając papier, chemikalia dla Biblioteki Jagiellońskiej, etc.

Pomimo reorganizacji uczelni po połączeniu Niemiec w roku 1989, nowa umowa o współpracy naukowej została podpisana w Krakowie w dniu 8 kwietnia 1992 r. przez Rektorów: prof. Andrzeja Pelczara i prof. Ernsta Schmutzera. Program roboczy na rok 1993 obejmował 8 dziedzin współpracy: germanistykę, archeologię, prawo, chemię, fizykę, biologię, zoologię i informatykę. Nadal realizowano współpracę między bibliotekami oraz wymianę studencką w ramach Studentenwerk.

13 stycznia 1996 r. został podpisany aneks do umowy, który obejmował wydziały medyczne. Od roku 1996 współpraca między naszymi uczelniami została zintensyfikowana i objęła nowe dziedziny: psychologię i polonistykę. Dodano stypendia na pobyty semestralne dla 4 studentów z obydwu uczelni.

Kolejne czteroletnie programy robocze w latach 2000-2011 obejmowały kilkanaście dziedzin i kilkadziesiąt tematów badawczych, podejmowanych przez liczne zespoły badawcze, szczególnie w dziedzinie chemii, fizyki, biologii molekularnej, polonistyki i współpracy między bibliotekami. Od 1995 Uniwersytet w Jenie oferuje UJ stypendia Landu Turyngii, z których do roku 2011/12 skorzystało 41 studentów UJ. W latach 1999/2012 na UJ przyjechało w ramach wymiany bilateralnej 44 studentów z Jeny. Wymiana studencka jest również realizowana w ramach Programu Sokrates/Erasmus od roku 2006 w następujących dziedzinach: historia, polonistyka, germanistyka, anglistyka, fizyka, socjologia, nauki polityczne i pedagogika.

Na fotografii powyżej: E. Schmutzer, K. Dyrek, J. Barszczak i I. Malkiewicz - podpisanie umowy o współpracy w dniu 8 kwietnia 1992 r., fot. K. Dyrek.

W 1992 r. został podpisany protokół uzupełniający do ogólnego porozumienia z Jeną, dotyczący współpracy między UJ i Studenckim Działem Socjalnym Studentenwerk w Jenie. Celem tej współpracy jest popieranie spotkań studentów obu Uniwersytetów, studenckiej wymiany kulturalnej i wymiana doświadczeń między działami socjalnymi obu jednostek.

Jedną z form współpracy międzyuczelnianej są wspólne konferencje, sympozja i seminaria polsko-niemieckie. I tak na przykład, od 1997 r. Wydziały Chemii obydwu uczelni organizują nieprzerwanie co dwa lata 5-dniowe Seminaria Kraków-Jena na temat chemii fizycznej. Uczestniczy w nich około 40 pracowników naukowych oraz doktorantów, w tym 12 osób z Jeny. Ukazują się również wspólne publikacje. Od wielu lat wspólne sympozja z Jeną pt. Current problems of European administrative law z udziałem wykładowców i studentów organizuje także Katedra Prawa Europejskiego UJ. Wspólne konferencje naukowe oraz seminaria studenckie organizują także Instytut Nauk Politycznych i Instytut Spraw Publicznych UJ. Długoletnią współpracą nad wspólnym tematem badawczym może poszczycić się również Wydział Polonistyki UJ.

W ramach profesury gościnnej PNTA w roku akademickim 2005/2006 wykładał na Wydziale Biotechnologii UJ prof. Sigrun Eick z Jeny.

Na przestrzeni minionych 50 lat wymiana osobowa między uczelniami w Krakowie i Jenie objęła tysiące osobodni, które pracownicy i studenci Uniwersytetu Jagiellońskiego zrealizowali na pobytach naukowych w Jenie. Uniwersytet Jenajski jest nadal jednym z najważniejszych partnerów naszego Uniwersytetu. Program roboczy na lata 2011-2013  obejmuje 11 dziedzin i 18 tematów (prawo, historia, socjologia, filologia polska, język i kultura polska, filologia germańska, pedagogika, biologia molekularna, chemia, nauki o środowisku i  fizyka) oraz współpracę między bibliotekami uniwersyteckimi.

(dr Maria Kantor)