Opracowanie sposobu odróżnicowania komórek dorosłego organizmu, np. komórek skóry, do tzw. indukowanych pluripotencjalnych komórek macierzystych, (iPSC – ang. Induced pluripotent stem cells) przyniosło w roku 2012 Nagrodę Nobla dla Shinya Yamanaki. Komórki iPS są stosowane obecnie w wielu laboratoriach na świecie do badania mechanizmów chorób, testowania nowych leków, rozważa się także możliwość wykorzystania iPSC w medycynie regeneracyjnej.

W Polsce komórkami iPS zajmuje się kilka zespołów, w tym badacze z Zakładu Biotechnologii Medycznej Wydziału Biochemii, Biofizyki i Biotechnologii UJ.

26 lutego br. naukowcy pod kierunkiem prof. Józefa Dulaka i prof. Alicji Józkowicz opublikowali w czasopiśmie "Scientific Reports" pracę opisującą możliwość wykorzystania komórek iPS myszy i ludzi do badania mechanizmów cukrzycy (Jacek Stępniewski, Neli Kachamakova-Trojanowska i wsp. Induced pluripotent stem cells as a model for diabetes investigation. SCIENTIFIC REPORTS | 5 : 8597 | DOI: 10.1038/srep08597).

Uzyskanie ludzkich iPS od osób cierpiących na jeden z rodzajów tej choroby było możliwe dzięki współpracy z Katedrą i Kliniką Chorób Metabolicznych UJ, kierowaną przez prof. Macieja Małeckiego. Badacze otrzymane iPSC mysie i ludzkie zróżnicowali do komórek śródbłonka naczyń krwionośnych oraz komórek produkujących insulinę i glukagon - hormony trzustki.

Ta pierwsza w Polsce publikacja eksperymentalna dotycząca indukowanych pluripotencjalnych komórek macierzystych stwarza szansę na lepsze poznanie mechanizmów różnych postaci cukrzycy.

Badania nad iPSC w Zakładzie Biotechnologii Medycznej finansowane są przez Narodowe Centrum Nauki oraz Fundację na Rzecz Nauki Polskiej.