W dniach 23-24 listopada 2023 na Uniwersytecie Jagiellońskim odbyła się pierwsza edycja międzynarodowej interdyscyplinarnej konferencji zatytułowanej “Digital Authoring of the Berlin Collections in the Jagiellonian Library - Challenges and Perspectives”. Konferencję zorganizowano w ramach projektu flagowego “European Heritage in the Jagiellonian Library: Digital Authoring of the Berlin Collections. Core Facility (DiHeLib)”, w programie strategicznym Inicjatywa Doskonałości w UJ.
Sam projekt dotyczy Kolekcji Autografów, a więc części słynnych rękopiśmiennych zbiorów pochodzących z tzw. Berlinki, czyli byłej Pruskiej Biblioteki Państwowej w Berlinie, przechowywanych w Bibliotece Jagiellońskiej. Celem projektu flagowego jest katalogowanie, digitalizacja i badanie rękopisów z wykorzystaniem narzędzi sztucznej inteligencji.
W realizację Projektu Flagowego zaangażowane są trzy jednostki Uniwersytetu Jagiellońskiego: Wydział Filologiczny, Wydział Fizyki, Astronomii i Informatyki Stosowanej oraz Biblioteka Jagiellońska, a ich kompetencjom odpowiadają trzy platformy: archiwistyczno-filologiczna, informatyczno-technologiczna i digitalizacyjno-infrastrukturalna. Więcej informacji o projekcie znajduje się na stronie: dihelib.id.uj.edu.pl.
Tematyka listopadowej konferencji była ściśle związana z celami projektu, a zakres problemowy wystąpień i dyskusji był szeroki. Dotyczyły one z jednej strony digitalizacji jako procesu związanego z konkretnymi instytucjami i zbiorami, omówiono więc problem poprawy dostępu do historycznych kolekcji, organizację i optymalizację procedur digitalizacji, digitalizację jako ekosystem i cykl życiowy, a także wyzwania stojące przed osobami zarządzającymi tymi procesami. Z drugiej strony poruszono wiele kwestii informatyczno-technicznych związanych z narzędziami AI: kwestię modelowania danych w instytucjach zajmujących się dziedzictwem kulturowym, zastosowanie nauki o sieciach do modelowania danych, a także przedstawiono konkretne rozwiązania zastosowane w istniejących projektach digital humanities takich jak Brenner-Archiv, Wittgenstein Archive czy DigiPhil. Nie zabrakło także przedstawienia projektu DiHeLib, omówienia kwestii związanych z katalogowaniem części spuścizny Humboldtów z Kolekcji Autografów oraz humanistycznej refleksji nad wpływem digitalizacji na kanon literacki.
Uczestnicy konferencji mieli ponadto okazję wziąć udział w prezentacji najcenniejszych zbiorów rękopiśmiennych pochodzących z Berlinki oraz zaangażować się w prace grupy roboczej, która opracowuje rozwiązania informatyczne wykorzystywane w projekcie do stworzenia katalogu cyfrowego i bazy wiedzy ułatwiającej badanie rękopisów.
Wśród ekspertów, którzy podzielili się swoją wiedzą i doświadczeniem, byli:
- Carolin Schreiber, Remigiusz Stachowiak i Martin Kaun (Staatsbibliothek zu Berlin)
- Lorna Hughes (Uniwersytet w Glasgow)
- Sonia Wronkowska (Biblioteka Narodowa w Warszawie)
- José Tomás Palma Méndez (Uniwersytet w Murcii)
- Martin Atzmüller (Uniwersytet w Osnabrück)
- Joseph Wang-Kathrein (Uniwersytet w Innsbrucku, Brenner-Archiv)
- Paweł Zarychta i Iwona Piechnik (Uniwersytet Jagielloński, DiHeLib)
- Jörg Paulus (Uniwersytet Bauhaus w Weimarze)
- Zsófia Fellegi i Gábor Palkó (Uniwersytet Budapeszteński ELTE)
- Alois Pichler i Rune Jensen Falch (Wittgenstein Archive, Uniwersytet w Bergen)
- Rebecca Hirsch (Uniwersytet w Edynburgu)
- Klaus Kempf (Bayerische Staatsbibliothek)
