We wtorek 7 czerwca prof. Józef Kąś z Wydziału Polonistyki Uniwersytetu Jagiellońskiego, podczas wyjazdowego posiedzenia Komitetu Językoznawstwa Polskiej Akademii Nauk, otrzymał nagrodę naukową w zakresie językoznawstwa za monumentalny, liczący 12 tomów „Ilustrowany leksykon gwary i kultury podhalańskiej”. Monografia w powszechnej opinii uchodzi za najważniejsze dzieło polskiej dialektologii XXI wieku.
"Ilustrowany Leksykon Gwary i Kultury Podhalańskiej" to naukowo opracowany, zapisany w słowie świat kultury duchowej i materialnej Podhala. To wielkie dzieło, będące wypełnieniem postulatu Związku Podhalan sprzed ponad 100 lat stanowi wartość nie tylko dla samej społeczności tego regionu, ale szerzej - dla wielu Polaków spoza tego regionu, dla nauki i kultury polskiej. W leksykonie znalazło się ponad 50 tys. haseł, przeszło 3 tys. zdjęć, bogata ilustracja tekstowa haseł i wiele cytatów zapisanych uproszczoną, ustandaryzowaną ortografią gwarową.
Jak czytamy w opisie wydawcy, leksykon powinien znaleźć się w bibliotece każdego miłośnika Podhala, każdego miłośnika gwary podhalańskiej i tradycyjnej kultury góralskiej. Sięgnąć po niego powinni przede wszystkim sami mieszkańcy regionu, dla których z pewnością stanie się nieocenionym źródłem wiedzy o tradycyjnym świecie góralszczyzny - nie tylko dzięki obszernym oryginalnym wypowiedziom w gwarze, ale również dzięki kilku tysiącom fotografii dokumentujących przyrodę i bogatą kulturę Podhala, która na skutek zmian cywilizacyjnych staje się coraz mniej znana młodemu pokoleniu.
"'Ilustrowany leksykon gwary i kultury podhalańskiej' to również słownik współczesnej mowy góralskiej, nie jedynie historycznej, dzięki czemu stanowi on cenny dokument zarówno językowo-kulturowej przeszłości, jak i teraźniejszości, ważny dla obecnych i przyszłych pokoleń. To leksykon, który odzwierciedla mentalność górali, ich system wartości, oparty na religii, ciężkiej pracy, poczucie humoru, przywiązanie do tradycji itp. To słownik bogaty w przysłowia, porzekadła, opisy zwyczajów, wierzeń ludowych, praktyk magicznych, przystępny dzięki jasnemu, klarownemu sposobowi opracowania i zapisowi zgodnemu z regułami ortograficznymi polszczyzny. Mogą z niego więc swobodnie korzystać nie tylko naukowcy, dialektolodzy, ale wszyscy zainteresowani gwarą i kulturą podhalańską" - czytamy na stronie Oficyny Artystycznej Astraia .
Prof. Józef Kąś pracuje w Katedrze Współczesnego Języka Polskiego UJ. Problematyka jego badań naukowych koncentruje się wokół obejmuje dialektologię, socjolingwistykę i etnolingwistykę, leksykologię i leksykografię, kulturę języka i historię języka. Bierze czynny udział w przedsięwzięciach popularyzujących wiedzę i kulturę. Współpracuje m.in. z Małopolskim Centrum Kultury „Sokół” w Nowym Sączu oraz z regionalnymi ośrodkami kultury, w tym też z lokalnymi twórcami w Kościelisku, Szczurowej, Wieliczce, Bukowinie Tatrzańskiej, Jabłonce Orawskiej, Zubrzycy Górnej, Nowym Targu, Łącku i Piwnicznej-Zdroju. Autor i współautor kilkunastu książek oraz kilkudziesięciu artykułów naukowych, recenzji, sprawozdań oraz prac popularnonaukowych. Odznaczony m.in. Złotym Krzyżem Zasługi, brązowym medalem "Zasłużony Kulturze Gloria Artis", medalem "Polonia Minor" i Medalem Komisji Edukacji Narodowej.
