„Twoja wiedza jest niczym, jeśli nie staje się udziałem innych" - słowa tej łacińskiej sentencji (Scire tuum nihil est, nisi te scire hoc sciat alter) znalazły się na okolicznościowym medalu, który prezes Polskiej Akademii Umiejętności prof. Andrzej Białas wręczył rektorowi UJ prof. Wojciechowi Nowakowi, wiceprezydent miasta Krakowa Elżbiecie Koterbie i byłemu wojewodzie małopolskiemu Jerzemu Millerowi.

Odbyło się to 9 grudnia podczas otwarcia konferencji naukowej odbywającej się w siedzibie Polskiej Akademii Umiejętności z okazji 200. rocznicy powołania Towarzystwa Naukowego Krakowskiego.

Jubileuszowym medalem wykonanym według projektu prof. Stefana Dousy uhonorowani zostali także marszałek województwa małopolskiego Jacek Krupa, dr Marie Bahenská z Instytutu Masaryka w Pradze i prof. Igor Gościński, przewodniczący Towarzystwa Lekarskiego Krakowskiego.

Prof. Andrzej Białas w wystąpieniu otwierającym spotkanie przypomniał, że konferencję zorganizowano dokładnie 200 lat od dnia założenia Towarzystwa Naukowego Krakowskiego, które nastąpiło 9 grudnia 1815 roku. Datę tę określił mianem fundamentalnej, ponieważ powołanie tej instytucji było najskuteczniejszą próbą utworzenia społeczności naukowej w Polsce. Dramatyczna historia naszego kraju udaremniła inne przedsięwzięcia tego rodzaju, a Towarzystwo, które w 1872 roku podniesione zostało do rangi Polskiej Akademii Umiejętności, twa nieprzerwanie do dziś. Towarzystwo potrafiło odeprzeć próby germanizacji, skupić w jednej organizacji polskich uczonych ze wszystkich zaborów, którzy później odnieśli wielkie sukcesy naukowe. Ogólnopolskie środowisko uczonych było także fundamentem odrodzenia polskiej nauki po odzyskaniu niepodległości w 1918 r. Założyciele Towarzystwa, działając w wyjątkowo niesprzyjających warunkach, wykazali się wielką wyobraźnią i przedsiębiorczością – w prowincjonalnym wówczas Krakowie wybudowali z pieniędzy darczyńców z całej Polski reprezentacyjny gmach. Dziś wyrażamy naszą wdzięczność i pokorę wobec kolosalnego wysiłku i dalekowzroczności tych, którzy założyli Towarzystwo – zakończył prezes Polskiej Akademii Umiejętności.

Założyciele, którzy byli silnie związani z krakowskim środowiskiem uniwersyteckim, byli wizjonerami, dzięki którym naukowcy z różnych dziedzin mieli możliwość poruszania tematów szerszych, takich jak wolność i niepodległość Polski

Do pozanaukowego aspektu działalności TNK i PAU w swoim wystąpieniu nawiązał także rektor UJ prof. Wojciech Nowak. Założyciele, którzy byli silnie związani z krakowskim środowiskiem uniwersyteckim, byli wizjonerami, dzięki którym naukowcy z różnych dziedzin mieli możliwość poruszania tematów szerszych, takich jak wolność i niepodległość Polski. Po 1945 roku działalność PAU była mocno ograniczona przez polityczne decyzje ówczesnych władz, które nie tolerowały reprezentowanej przez akademię wolności myślenia. Po transformacjach ustrojowych 1989 r. natychmiast przystąpiono do odtwarzania struktur i agend PAU. Ten wielki powrót Polskiej Akademii Umiejętności ponownie cechowało wyjście poza obręb własnych badań i działanie wspólne dla dobra Polski – podkreślił rektor.

Sesję naukową prowadził prof. Jerzy Wyrozumski, a pierwszym prelegentem był prof. Andrzej Banach, którego wykład nosił tytuł „Narodziny Towarzystwa Naukowego z Uniwersytetem Krakowskim połączonego".

Po zakończeniu pierwszej sesji obrad, w sali wystawowej Archiwum Nauki przy ul. św. Jana 26 otwarto wystawę „Wznosząc gmach narodowej wiedzy. 200. rocznica powołania Towarzystwa Naukowego Krakowskiego".

Utworzenie Towarzystwa Naukowego połączonego z Uniwersytetem Krakowskim było jedną z pierwszych realizacji szczątkowego państewka polskiego nazwanego „Wolne Miasto Kraków", które powołał do życia Kongres Wiedeński po upadku Księstwa Warszawskiego. Władze Uniwersytetu już 24 lipca 1815 podjęły stosowną uchwałę, a 9 grudnia 1815 „Dwory Opiekuńcze" Austrii, Prus i Rosji zatwierdziły statut Towarzystwa - w połowie lutego 1815 mogło ono rozpocząć naukową działalność. Jej pierwsze posiedzenie publiczne odbyło się 25 lutego 1816 r. Towarzystwo Naukowe Krakowskie pełniło ważną rolę w rozwoju nauki i kultury polskiej w czasach zaborów. Początkowo związane z krakowskim Uniwersytetem, później usamodzielniło się. W 1872 r. przeobraziło się w Akademię Umiejętności, która po odzyskaniu przez Polskę niepodległości w 1918 r. została przekształcona w Polską Akademię Umiejętności.