W Collegium Novum UJ rozpoczął się VIII Światowy Kongres Polonistów, podczas którego niemal 200 uczestniczek i uczestników z 5 kontynentów będzie prowadzić obrady pod hasłem "Filologia – od/nowa". W spotkaniu biorą udział zarówno teoretycy, jak i praktycy, w tym również znakomici tłumacze i dydaktycy, dzięki którym wiedza o Polsce i jej dziedzictwie dociera do odległych zakątków świata.
Rektor UJ prof. Jacek Popiel, otwierając kongres, podkreślał, że Uniwersytet Jagielloński na trwale wpisał się w rolę organizatora i uczestnika polonistycznych spotkań, bowiem w 2008 roku to właśnie tutaj odbył się IV Kongres Polonistyki Zagranicznej, obradujący pod hasłem "Polonistyka bez granic". Dzisiejszy kongres stanowi kontynuację idei, która narodziła się we wrześniu 1998 roku w Warszawie, kiedy grono polonistów z różnych ośrodków (Komitetu Nauk o Literaturze Polskiej PAN, Wydziału Polonistyki UW, IBL PAN, UJ i UMCS) doszło do wniosku, że istnieje potrzeba spotkań w celu wymiany doświadczeń zarówno z zakresu edukacji języka polskiego, jak i badań nad literaturą, kulturą i historią Polski. Od tej pory kolejne kongresy organizowane były w różnych ośrodkach akademickich – w Gdańsku, Poznaniu, Opolu, Katowicach i we Wrocławiu.
Podczas krakowskiego kongresu poruszone zostaną między innymi zagadnienia przekładu, transferu międzykulturowego, glottodydaktyki. Dyskusji poddane zostaną także nowe perspektywy językoznawstwa, humanistyki zaangażowanej i biohumanistyki, a także takie aspekty jak studia nad pamięcią czy oddziaływaniem dawnych tekstów na współczesność, uwzględniające różnorodne wyzwania humanistyki cyfrowej.
Do tematyki oddziaływań nowoczesnych technologii na humanistykę nawiązywała w swoim wystąpieniu prof. Bogumiła Kaniewska, rektor Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, która stwierdziła, że ludzkim prawem jest prawo do popełniania błędów, a obowiązkiem nauki jest wyciąganie wniosków z tych błędów.
– Wniosków tych nie wyciągnie za nas sztuczna inteligencja. Jeśli świat cyfrowy będziemy traktować jako narzędzie do wykonywania naszych, humanistycznych działań, to jest to w porządku. Jeśli damy mu się zawładnąć, to wtedy stracimy to, co najważniejsze – prawo do formułowania i weryfikowania swoich odpowiedzi oraz najważniejszy czynnik ludzki – pamięć, wrażliwość i emocje – mówiła prof. Kaniewska.
Zwracając się do polonistów z zagranicy, prof. Ryszard Koziołek, rektor Uniwersytetu Śląskiego, podkreślał, że język i kulturę danego narodu najlepiej zobaczyć z perspektywy obserwatora zewnętrznego. – Liczę, że dzięki wam nie tylko lepiej zrozumiemy współczesną kondycję humanistyki polskiej, ale korzyścią będzie także zrozumienie naszej roli i odpowiedzialności za nią – mówił.
– Miron Białoszewski, mówiąc o poezji, powiedział, że przechodzi ona od człowieka do człowieka. Chciałbym, aby polonistyka była sztuką komunikacji i kontaktu, sztuką bezpośredniego spotkania – stwierdził prof. Jarosław Fazan, dziekan Wydziału Polonistyki UJ, mówiąc o istocie polonistyki w świecie poddanym inwazji cyfrowej cywilizacji, który wymaga od nas zmiany naszego podejścia.
Prezes Międzynarodowego Stowarzyszenia Studiów Polonistycznych prof. Magdalena Popiel przedstawiła inicjatywy, które od 10 lat realizuje organizacja, która jest współorganizatorem kongresu. Wymieniła m.in. konkurs o Nagrodę im. Jana Kochanowskiego, projekt "Geopolonistyka - wirtualny most pomiędzy kulturami", czyli stworzenie mapy instytucji polonistycznych na całym świecie, cyfrowe archiwum literatury polskiej, zachęcając uczestników do aktywnego udziału w tych przedsięwzięciach.
VIII Światowy Kongres Polonistów zainaugurował wykład mistrzowski prof. Michała Pawła Markowskiego (University of Illinois Chicago/Uniwersytet Jagielloński) zatytułowany "Czym była, jest i powinna być filologia". W programie znalazły się także liczne wykłady, panele dyskusyjne i wydarzenia towarzyszące z udziałem zarówno doświadczonych, jak i młodych badaczy. Szczególna dyskusja z udziałem literaturoznawców i tłumaczy związana będzie z obchodami 100-lecia urodzin Wisławy Szymborskiej i 100-lecia czeskiej polonistyki. Wszystkie spotkania służyć będą szerokiemu spojrzeniu na kulturę polską, wykorzystującemu najnowsze narzędzia porównawcze tworzone przez rozmaite dyscypliny i języki krytyczne.
Kongresowi towarzyszyć będzie wręczenie dwóch Nagród im. Jana Kochanowskiego za najlepsze monografie poświęcone kulturze polskiej, opublikowane przez badaczy pracujących za granicą. Odbiorą je Kris Van Heuckelom za książkę "Polish Migrants in European film 1918–2017” (wydanie polskie: "Nostalgia, solidarność, (im)potencja. Obrazy polskiej migracji w kinie europejskim") oraz Stanley Bill za książkę "Czesław Miłosz’s Faith in the Flesh. Body, Belief & Human Identity".
